Хар залуутай унтсан монгол бүсгүй

Хэрлэн явах бэлтгэлээ хийгээд завгүй байлаа. Тэрээр Олон улсын байгууллагад ажилладаг бөгөөд нэгэн томоохон хуралд оролцохоор сонгогдсон билээ. Хэрлэнг хэн ч харсан үнэхээр нүд алдам сайхан хүүхэн. Түүний өргөн тэгш мөр,урт хөл, ихэмсэг төрх, өөртөө итгэлтэй байдлаараа эрчүүдийн харцыг унагадаг. Тэрийгээ өөрөө ч мэддэг. Хэдий тийм ч гэсэн тэрээр нөхөртэй үнэхээр хайртай үнэнч. Тиймдээ ч нөхөр нь түүнийг итгэл алддаггүй болохоор улам хайрлаж, эхнэрээрээ хаана ч явсан бахархана. Тэрээр ниссээр аралын Япон оронд хөл тавилаа. Бөгчим халуун чийглэг агаар түүнийг угтав. Тэрээр буудал руугаа явах замдаа очсон газрынхаа сонин сайхныг шагшран явав. Хуралд АНУ, Африк, Франц, ОХУ, Хятад, Тайвань, Герман гээд 50 гаруй орны 100 гаран төлөөлөгчид ирсэн байна. Тэднийг зохион байгуулж байгаа газраас жуулчны том автобусаар тосч авчээ. Хэрлэн хажуудах Орос хүүхэнтэйгээ танилцан ойр зуурын юм ярин явсаар арлын дэргэдэх тохилог буудалд ирлээ. Өрөөндөө орон шүршүүрт ороод хурал дээр тавих илтгэлээ гарган харж байтал хоолны цаг болсныг мэдэгдэв. Тэрээр халуун байсан ч гэсэн хүндэтгэлийн энгийн хэрнээ чамин загвартай хослол өмслөө. Нэг ширээн дээр 10 хүн суун халуун яриа өрнүүлэн дотно танилцацгаав. Гэтэл түүний өөдөөс харан сууж байсан Африкаас ирсэн Жонн хэмээх өнгөт арьст 35 орчим насны хурц нүдтэй хар арьст залуу инээмсэглэн:

-Хатагтай Хэрлэн та үнэхээр сайхан хүүхэн юм. Би танай Монгол улсын талаар бага сага мэднэ л дээ. 3 сарын хугацаатай очиж аиллаж байсан. Танай нутаг уужим сайхан шигээ хүүхнүүд нь ч бас тань шиг сайхан юм билээ. Та үнэхээр үзэсгэлэнтэй харагдаж байна хэмээн яриа өдөв. Хэрлэн эелдэглэн инээмсэглэж толгой дохин талархал илэрхийлээд:

-Баярлалаа… үнэхээр тийм шүү, манай Монголд сайхан зүйлүүд зөндөө байгаа… зөвхөн уужим тал нутгаас гадна ардын минь сайхан уламжлал, онгон ариун байгаль, уртын дуу, морин хуур, эрийн гурван наадам, ардын язгуур урлаг гээд… дараа таныг дахин очих боломж олдвол би тэр бүхнийг дуртайяа танд үзүүлэх болно

-Өө маш тааламжтай… тэгвэл би дараа заавал очноо.

Хоол ч сайхан болж өнгөрлөө. Тэрээр өрөөндөө орохоор танилцсан орос бүсгүйтэйгээ сайхан амрахыг хүсээд нэг шат дээшээ өгсөн өрөөнийхөө үүдэнд иртэл оройны танилцдаг Жоннтой тааралдав. Тэрээр түүнийг сайхан амрахыг хүсээд хойноос нь сайхан танилцсаных ганц хундаг шарз тогтоохгүй биз. Хүнд хоол идсэн чинь нэг л болдоггүй хэмээн том цагаан шүдээ гарган инээв. Хэрлэн

-Уучлаарай… баярлалаа гээд өрөөгөө чиглэн явлаа. Маргааш нь хуваарийн дагуу хотын түүхт дурсгалт газруудаар яван, олон ч зүйл үзлээ. Энэ бүхэнд Жонн түүнд анхаарал тавин заримдаа ч зовмоор түрэмгий зан гарган түүнийг илэн далангүй магтан, анхаарал тавьж явна. Ингэж ханиасаа өөр харь хүнээс элдэв янзын магтаал сонсох нь нэг талаар эвгүй хэдий ч бас ч алхам тутамд нь түүнийг төгс эмэгтэй гэдгийг мэдрүүлж байгаа нь сайхан байлаа.

Хурал ч эхэлж бүх юм нарийн зохион байгуулалттай, өндөр төвшинд явагдаж айлчлалын хүндэтгэлийн оройн зоог барих л үлдээд байв.

Хэрлэн тэр зоог дээр биеийн галбирыг гаргасан жаахан уламжлат загвараар хийгдсэн ноолууран даашинз өмсөн оролцлоо. Үзмэн ягаан өнгийн тэр даашинз түүний төгс биеийг улам жавхаажуулан харагдана.

Энэ даашинз нь далайн эрэг дээрх ил босоо хүлээн авалтанд яг тохирсон байлаа. Жонн түүн дээр ирэн бүжгэнд урив. Хэрлэн энэ залуугаас нэг л жийрхээд байдаг хэдий ч одоо явахын хооронд хэмээн бодоод бас ч гэж худлаа их зантай нэгэн болоод яахав… ганц нэг бүжиглэхэд яав л гэж хэмээн бодоод зөвшөөрлөө. Жонн түүний бэлхүүснээс чанга тэврэн өөртөө улам ойртуулан бүжнэ. Хэрлэн түүний булчинлаг мөрийг түшин бүжиглэхдээ анх удаа түүнийг сайтар ажлаа. Тэрээр өнгөт арьстай л болохоос түүний хурц зоримог нүд, зузаан уруул, булчинлаг бие түүнийг юу юунаас илүү татаж байлаа.

Тэр хоёр тэр оройжингоо бүх л аянд намуухан бүжиглэв. Жонн Хэрлэнд хандан хоёулаа тэр сандал дээр очиж жаахан суух уу, гадаа үнэхээр сайхан байна хэмээн хэлээд хариу хүлээлгүй түүнийг хөтлөн явлаа. Хоёулаа оргилуун дарсаа тулган уугаад жаахан хувийн сэдэвтэй ярианд шилжлээ. Хэрлэн түүний багаасаа үзсэн зовлон энэ бүхэнд хэрсүүжин ухаалаг яриа зэргийг шимтэн сонсоно түүний яриаг дэмжин суулаа.
Жонн далайн салхи ч жаахан хүйтэн байна шүү даарч байна уу хэмээн түүнийг нуруугаар нь тэврэн өөртөө ойртуулаад уучлаарай гээд уруул дээр нь үнслээ. Хэрлэн энэ үед яагаад ч юм түүний эзэрхэг занд хөтлөгдөн ямар ч эсэргүүцэл үзүүлсэнгүй.

Хоёул хүмүүсийн нүднээс нуугдасхийн явсаар Хэрлэнгийн өрөөнд орлоо. Жонн үүдээр оронгуутаа Хэрлэнг өргөн хананд шахаад удаан хэрнээ хүчтэй үнсэнэ. Хэрлэн яг л илбэдүүлсэн мэт “хань минь уучлаарай” хэмээн дотроо шивнээд түүнд хөтлөгдлөө. Жонн Хэрлэнг өргөсөн чигтээ орных нь урд авчраад аажуухан буулгаад даашинзыг нь цаашлаад хөхөвч, дотоожийг нь тайлангаа үнэхээрийн гайхалтай хэмээн дуу алдлаа. Жонн Хэрлэнг орон дээр дээш харуулан хэвтүүлээд нүднээс нь эхлэн чих, хүзүү, хөх гээд доошилсоор давсган тушаа газар нимгэн арьсан дээр нь үнссээр улам доошиллоо. Хэрлэн урд нь энэ бүхнийг үзээгүй болохоор өөрийн эрхгүй дуу алдан хамаг биеэ хураан чангаллаа. Жонн ч улам доошлон түүний хөл хурууг үнсэхэд тэрээр улам тэчъяадан, доошоо харлаа. Жонн эргээд л доороос эхлэн аажим аажмаар дээшилсээр. Хоёр өгзөгнөөс нь аяархан хазахад Хэрлэн “болохгүй ш дээ” би нөхөртэй хэмээн хэлэв. Жонн хариуд нь инээмсэглэснээ дээр нь хэвтэн хүзүүн дээр нь үнсэнгээ хоёр гараа доогуур нь оруулан хөхийг нь базаллаа. Хэрлэн дэвсгэр даавуугаа тас атган цээжээ өргөв. Жонны тос гүйсэн мэт гөлгөр арьс, булчинлаг гар түүний урд хожид хэзээ ч амсаж байгаагүй сэдлийг төрүүлэв. Жонн босон Хэрлэнгийн өгзгийг өргөн оцойлгоод үнсэж эхэллээ.

-Ямар сайхан юм бэ… ямар сайхан юм бээ.. .тэрээр өөр үг хэлж чадсангүй, Жонн ч хийх гэж яарсангүй. Гэтэл ч Хэрлэнгийн дуу улам чангарах өөрөө аяндаа өөдөөс нь улам оцойж өгөхөд Жонн улам хурдан хэлүүг нь ирвэгнүүллээ. Түүний доошоо бүлээн юм асгаран хамаг бие нь чичирч ирэхэд Жонн түүнийг нь нэг сорсноо сая л нэг өөрийнхийгөө гарган араас нь хийлээ. Хэрлэн би тавьчихсан юм байх даа… ямар сайхан таашаал вээ хэмээн бодтол түүний бөгсөн дээр аяархан алгадаад Жонн өөрийнхийгөө хийлээ. Нэг л том юм тэр чигтээ хамаг юмыг хамж байгаа аятай тултал нь орход тэрээр өөрийн эрхгүй дуу алдлаа. Жонн ч аажуухан дүрсээр. Эхэндээ Хэрлэнд их өвдөж байсан ч яваандаа аятайхан болж ирлээ. Хэн ч хүрээгүй тэр л холын зайнд нэгэн цул чанга зүйл хүрэхэд түүний сэрэл нь дахин хөдөлж эхэллээ. Жонн ч дуу алдан хөхийг нь базалж байснаа гэнэт сугалан түүнийг эргүүллээ. Хэрлэн эргэж хараад золтой ухаан алдчихсангүй. Өөрийн эрхгүй “пөөх ямар том юм бэ” хэмээн дуу алдлаа. Жонн инээснээ түүний хоёр хөлийг дээш нь өргөн бариад үргэлжлүүллээ. Ийнхүү эцэс төгсгөлгүй мэт санагдах амраглал үргэлжилсээр сая л нэг дуусахад Хэрлэнгийн тамир нь барагдаж орон дээрх бүх юм нь газраар ундуй сундуй хөглөрч харагдана.

Жонн дуусчихаад түүнийг дахин үнсэж талархсанаа илэрхийлээд босоод явлаа. Тэрээр банны өрөөнөөс гарч ирээд “хонгор минь ус бэлдчихлээ, усанд орох уу” хэмээн хэлээд түүнийг өргөн хөөстэй баннд руу орлоо. Хөөстэй банн дах энхрийлэл, янаглал түүнийг дахин өдөөж, өөрийн эрхгүй Жонн бахим эрхтэнийг атгаж авахад хүргэнэ. Жонн түүнийг ийн чөлөөтэй байгаад улам урамшин томбойж хатуурсан хөхийг илбэн таалах зуураа нөгөө бахим эдээ дахин жаргалын далайд умбуулах нь тэр. Тэдний дуусахгүй мэт амраглал ухаан алдам тавилтаар сая нэг юм дуусав.

Хэрлэн ядарсан баймаар байтал тэгсэнгүй бүр ч сэргэсэн мэт санагдана. Тэрээр нууцхан Жоннтой салах ёс хийгээд онгоцондоо суун хөөрлөө. Хэрлэн дотроо таашаал гэдэг ёстой энэ л байх даа. Очоод нөхөртэйгээ хийх болгондоо чамайг хэсэгтээ л өгүүлэх байх даа. Амраглал ямар амттай бас амтгүй байдгийг одоо л мэдлээ хэмээн мушийсхийн бодоход Жоннын базсан гар, үнссэн үнсэлт одоо болтол мэдэгдэн өөрийн эрхгүй бие нь дахин түүнийг хүсэмжилнэ