Өглөө.мн Шинэ өглөө, Шинэ мэдээлэл
Тусгаар тогтнол, эв нэгдэл эвслийн гишүүн Б.Санжаажавтай ярилцлаа.
-Нийслэлийн сонгуулийн хорооноос таны нэрийг хассан шалтгаан нь юу байв?
-Нийслэлийн сонгуулийн хороо манай эвсэлийг нэр дэвшихээс татгалзаж байгаад эргээд бүртгэх болсон. Тэгэхлээр манай эвслийн нэр дэвшигчид бүрдүүлэх ёстой бүх баримт материалаа бүрдүүлээд намынхаа сонгуулийн хороогоор дамжуулан Нийслэлийн сонгуулийн хороонд цаг тухайд өгсөн нь баталгаажиж байна. Гэтэл миний нэрийг хассан тухай өнгөрсөн 22-ны өдөр мэдэгдлээ.
Нийслэлийн сонгуулийн хорооны 40 дүгээр тогтоолд: Нийслэлийн сонгуулийн хорооноос тогтоох нь НИТХ-ын 2016 оны сонгуульд тус эвслээс нэр дэвшүүлсэн хавсралт дахь нэр дэвшигчдийг бүртгэхээс татгалзсугай. Уг шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй бол 10 хоногийн дотор захиргааны хэргийн шүүхэд хандаж болно гэсэн байгаа юм. Татгалзсан хүмүүсийн нэрэнд миний нэр болон манай эвслийн таван гишүүн багтсан байгаа. Миний нэр хассан шалтгаан нь их учир битүүлэг.
Учир нь Сонгуулийн тухай хуулийн 157.2-ийн 4-т зааснаар ХОМ буюу хөрөнгө оруулалтын мэдүүлэгээ өгөөгүй гэсэн байдаг. ХОМ нь нийт долоон хуудастай байсан. Түүний долдугаар хуудас буюу хамгийн сүүлийн гарын үсэгтэй хуудас нь байхгүй дутуу байна гээд байгаа юм. Харин бусад таван хүний материал бүрдүүлэлт дутуу байсан гэж байна. Тухайлбал, нэгнийхэн цагдаагийн тодорхойлолт байхгүй байна гэсэн бол нэг нь насанд хүрээгүй байна гэх зэрэг шалтгаанаар нэр дэвших эрхийг хассан байна.
-Таны хувьд бүх баримт бичгээ бүрэн бүрдүүлээд намынхаа сонгуулийн хороонд өгсөн гээгүй билүү?
-Би бүх баримт материалаа хуулийн дагуу бүрдүүлээд намынхаа сонгуулийн хороонд хамгийн түрүүнд өгсөн. Миний бүрдүүлсэн баримт материалын дагуу бусад нэр дэвшигчдийн баримтыг тулган шалгаж авч байгаа тухай ч манайхан хэлж байсан. Гэтэл Нийслэлийн сонгуулийн хороонд аваачиж өгсөн бүрэн материал дундаас нэг хуудас бичиг алга болсон байх юм. Тэр нь хөрөнгө оруулалтын мэдүүлгийн долоон хуудасны хамгийн сүүлийн гарын үсэгтэй хуудас байж таарлаа. Ингээд бүрэн материалаа өгчихөөд байхад нэг хуудас нь байхгүй болохоор ХОМ-ын мэдүүлгээ огт өгөөгүй гээд хасчихсан байгаа юм.
Би өөрөө очоод миний материал бүрэн байсан. Нэг хуудас нь хаа нэгтээ байж л байгаа та нар сайн шалгасан уу гэхэд “Хохь чинь. Таны л хариуцлагагүй үйлдэл. Бид яах юм” “бандан тас. Одоо болоо” гэж байгаа юм. ХОМ-ээ би бүрэн эхээр нь өгөөгүй байсан бол одоо яая гэх үү. Гэтэл би нэг хуудсыг нь санаатай, санаандгүй байдлаар алга болгосонд л гайхаж сонгуулийн хороонд шүүмжлэлтэй хандмаар санагдаад байна л даа. Хэн нэгэн хүн сугалаад үлдчихдэггүй л юм бол хавсраад үдчихсэн материалаас унаж алга болох үндэслэл байхгүй л дээ.
-Тэгвэл тэр алга болсон хуудсыг та нөхөөд өгчихөж болохгүй байсан юм уу?
-Би хэлж үзсэн. “Сүүлийн хуудас надаас шалтгаалж алга болоогүй. Гэхдээ нөхөөд гарын үсгээ зураад өгчихөж болох юм уу” гэсэн. Сонгуулийн хороонд ажиллаж байгаа нөхдүүд “одоо тийм зүйл байхгүй, бандан тас, дутуу бол дутуу, одоо өнгөрсөн шүүхдээд явна л биз” гэж байна. Манай эвслийнхэн бүх хүний материалыг таны материалтай тулгаад загвар болгож байсан тэр чигээр нь Нийслэлийн сонгуулийн хороонд хүргэж өгсөн гэж хэлж байгаа юм.
-Таны нэр хасагдсан шалтгааныг та юу гэж харж байгаа вэ?
-Сонгуулийн хорооноос эхлээд манай эвслийнхэнийг бүртгэхээс татгалзсан хариу өгсөн. Тухайн үед миний зүгээс идэвхтэй эсэргүүцэгчдийн нэг нь байсан. Тэгээд н.Гэрэлчулуун даргад хандаад “та эрх мэдэл, албан тушаалаа буруугаар ашиглаж бидний сонголтод саад учруулж байна. Хууль зөрчсөн энэ үйлдэл, шийдвэрээ зас гэх мэт шаардлагыг тавьж байсан л даа. Дараа нь манай эвслээс хэвлэлийн бага хурал хийж эрх мэдлээ буруугаар ашиглан бусад сонгогчдын сонголтыг эсэргүүцсэн тухай шүүмжилсэн. Тэр бүхнээс Нийслэлийн сонгуулийн хорооны бүрэлдэхүүнүүд намайг хараандаа авч албаар ийм өчүүхэн шалтгаанаар эсэргүүцэж байж болох юм гэж үзэж байгаа.
-Одоо тэгээд та яах гэж байна. Шүүхэд хандах уу?
-Би мэдээж хандаж болох бүх газарт хандах болно. Харамсалтай нь одоо шүүхдээд явах гэхээр захиргааны хэргийн шүүхийн порцетур нь маш удаан болдог учраас амжихгүй л дээ. Энэ бүхнийг мэдээж тэд тооцоолж хийсэн байгаа. Ер нь бол сонгуулийн үйл ажиллагаа эхлэл нь ийм хууль бус байхад ямар дүн гарах нь тодорхой харагдаж байна. Монгол хүний сонгох, сонгогдох эрхийг хязгаарласан эл үйлдэлээс хуулийн дагуу сонгууль болж олигтой үр дүн гарахгүй байх гэж харамсаж байна. Сонгуулийн үйл ажиллагаа шударга явдаг бол ийм зүйл болохгүй. Гэтэл эрх барьж байгаа намын хэсэг нөхдүүд том том агентлагийн дарга нар нь Нийслэлийн сонгуулийн хороонд ажиллаж байна. Тэд эрх мэдэлтнүүдийнхээ талд ажиллах нь тодорхой. Энэ мэт хууль бус ажиллагаа нь ганц миний биш олон нэр дэвшигч, бие даагчдын эрхийг зөрчиж байгааг би эсэргүүцэж байна. 19 бие даагчдыг бүгдийг нь бас жижиг шалтгаан тоочиж хассан. Алмангүл гэдэг нэрийг Алтангүл гэж бичсэн байна гэх шалтгаанаар хассан байх жишээтэй. Захиргааны шүүх, хүний эрх гээд явж болох бүх газарт нь хандана. Гэхдээ үр дүн гарах нь бага л байх. СЕХ, Нийслэлийн сонгуулийн хороо гэдэг шүүлтүүр хийх газарт эрх баригч намын том дарга нар сууж байгаад л хамаг “но” нь байгаа юм. Уг нь Сонгуулийн хороонд нам бус хүмүүсийг ажиллуулах ёстой.
-Сонгуулийн хуулиндаа юу гэж заасан байх юм?
-УИХ-д нэр дэвшигчдийн материалыг СЕХ-нд хүлээн авахдаа шалгаж ямар нэг алдаа оноо эсвэл дутуу материал байвал гурван хоногийн дотор засварлаж, нөхөж авна гэсэн байгаа юм. Тэгсэн хэрнээ орон нутгийн сонгуулийн хэсэг дээр сонгуульд оролцох бичиг баримт материал дутуу эсвэл хуурамч алдаа, засвартай бол бүртгэхээс татгалзана гээд заачихсан байх юм. Зориудаар өөрсдийнхөө эрх ашигт нийцүүлж ийм хууль гаргаж байгаа л даа тэд. Энэ сонгууль эхнээсээ эцсээ хүртэл ард түмнийг басан доромжилсон үйлдэл харагдаад байгаа болохоор би иргэний үүднээс эсэргүүцэж олон түмэнд бодит байдлыг дуулгах гэсэн юм.
Х.Баяраа
Өглөө.мн
