Т.Үйтүмэн: Отгондалай, Түвшинбат хоёрыг медаль авна гэдэгт итгэж байгаа

Рио-2016 Олимпийн наадмын сонирхогчийн боксын төрөлд манай улсаас зургаан тамирчин оролцож, нэг нь тэмцээнээ өндөрлүүлсэн бол тав нь тоглолтоо үргэлжлүүлж байна. “MNB” телевизийн шууд сувгаар Монголынхоо боксчдын тоглолтыг тайлбарлан хүргэж буй Дэлхийн аваргын мөнгөн медальт, Монгол Улсын гавьяат тамирчин Т.Үйтүмэнг “Зууны мэдээ” сонин редакцийн зочноор урьсан юм. Боксын спортын эргэн тойрон дахь асуудлаар түүнтэй хийсэн сонирхолтой ярилцлагыг хүргэж байна.

-Мэдэхгүй, надтай гэрээ хийнэ гэж байснаа сүүлдээ тэр нь байхгүй болчихсон шиг билээ. Гэсэн ч тайлбарлаад явж байгаа шүү дээ.

-“MNB” телевизийн­хэн өөрсдөө над руу ярьсан. Хэзээ гэхээр бүр Лондоны Олимпийг дуусахад “Таныг Рио-гийн олимп дээр тайлбар хийлгэнэ шүү” гэсэн. Ингээд Рио-2016 Олимпийн наадам эхлэх үед яриад “Тантай гэрээ хийж, боксын тоглолтыг тайлбарлуулна” гэсэн. Би татгалзаагүй. Очоод гэрээгээ уншиж танилцаад гарын үсэг зурсан. Гэтэл жаахан байж байснаа эргэж утсаар яриад “Тантай гэрээ хийхгүй юм байна. Танай Боксын холбооноос янз бүрийн бичиг ирсэн. Танаар тайлбарлуулахгүй гэж байна” гэсэн. Би юм хэлээгүй. Ингээд байж байтал дахиж утасдаад “Танаар тайлбарлуулахаар боллоо” гэсэн. Тэгэхээр нь харин “Наана чинь юу болоод байгаа юм бэ. Би тэр Боксын холбооны нарийн бичгийн дарга Ц.Батнасан руу яръя” гээд ярьсан юм. Ц.Батнасантай ярихад “Бичиг өгөхийн хувьд би өгсөн л” гэж байна лээ. Бокс тайлбарлалаа гээд би ямар Боксын холбооны ажлыг авах гээд байгаа биш. Ямар УИХ-д нэр дэвшиж өрсөлдөж байгаа биш, зүгээр л боксоо, хэдэн боксчныхоо тоглолтыг л тайлбарлана шүү дээ. Угаасаа Боксын холбооны өнгөрсөн дөрвөн жилийн ажилд би оролцоогүй. Тэнд тоглож байгаа хоёр боксчны тоглолтыг тайлбарлахаас биш боксын холбооны ажлыг ярих шаардлага надад байхгүй гэж хэлсэн чинь “Тэгье, тэгье. Хоёулаа ээлжлээд тайлбарлаад явъя” гэж байна лээ. Тэгээд ээлжлээд тайлбар­лаад явж байна.

-Манайхны учраа тун гайгүй таарсан. Яагаад гэвэл боксоор алдартай Куба, Америк гэхчлэн орнууд нөгөө хэсэгт орсон. Гэхдээ сүүлийн жилүүдэд тэр боксоор гайгүй, энэ сайн гэлтгүй дэлхий тэр чигээрээ боксоор даяаршиж байна. Ямар ч орны тамирчин гарч ирээд аль улсын аваргатай тэнцүүхэн үзэлцэж, зарим нь хождог болчихсон. Бокс бас барьцгүй спорт. Шүүлтэн дээр ч янз бүрийн юм гарна, эрийн чадлаараа ялах нь ч байна. Миний хувьд өнгөрсөн дөрвөн жилийн байдлаар Монголын Боксын холбооны үйл ажиллагаанд оролцолгүй явж ирсэн. Лондоны Олимпийн цикльд ч оролцоогүй. Тийм болохоор манай тамирчид  шинжлэх ухааны ямар үндэслэлтэйгээр яаж бэлтгэл хийснийг нарийн мэдэхгүй. Телевизээр тайлбарлаж байгаа маань өрсөлдөж байгаа хоёр тамирчны тоглолтыг хараад үнэлэлт, дүгнэлт өгч байгаа үйл явц. Мэддэг зүйл учраас ярихад ядах юмгүй шүү дээ. Боксчиддоо бүгдэд нь амжилт хүсч, сайн байгаасай, медальд хүрээсэй гээд залбирч, хүлээж байна.

-Орос нэг хэсэг сайн байсан, одоо бол тун хүндхэн байдалд оролцож байна. Куба  Бээжингийн олимпоос ганц ч медальгүй явчихаад шигшээ багаа орвонгоор нь сольсон. Тамирчид нь ер нь сайн. Сүүлийн үед Эквадор, Финлянд гээд бокс байгаагүй газрууд энэ спортыг хөгжүүлжээ. Тэр, энэ сайн гэх юмгүй үзэлцэж байна. Гэхдээ тэд мундаг ч манайхан  хожноо хожно. Илүү, илүү.

-Манай тамирчин  дутуу байхад би яаж “Илүү шүү, илүү байна” гэх юм бэ. Би хараад мэдэж байгаа шүү дээ. Үнэхээр илүү байвал, илүү, илүү, илүү гэж хэлнэ. Манай үзэгчид өөрийн тамирчнаа л хараад байдаг. Гэтэл бид мэргэжлийн хүний хувьд манай тамирчин хэр тамирчинтай тоглож байна гээд  өрсөлдөгчийг нь хардаг. Хэн нь сайн, муу тоглож байгааг бид түрүүлж хардаг. Г.Ган-Эрдэнийн өрсөлдөгч сайн тамирчин байсан. Манай тамирчин ч сайн тоглодог. Гэхдээ ядарч сульдсан харагдсан.

-Бокс жин нарийн үздэг спорт. Олонх нь жингээ хасч оролцож байгаа. Энэ байдал нөлөөсөн байх гэж бодож байна.

–Тоглолтыг нь байнга үздэг үзэгчийн зүгээс харахад Г.Ган-Эрдэнийн  хоёр талаараа өрдөг, дороо зогсч байгаад хүнд цохилтууд хийдэг гоё тоглолтууд нь гарсангүй. Өрсөлдөгч нь хүндхэн учраа байв уу, эсвэл анхны олимп учраас биеэ барьчихав уу? 

-Тамирчин хүн ямар ч учраа таарсан, тэр хүн хоёр гартай байна уу, гурван гартай байна уу тоглох л ёстой. Яаж ажиллахаа багш, дасгалжуулагчтайгаа ярьж тактикаа боловсруулж тоглодог. Ер нь бол өрсөлдөгч тамирчиндаа ч, шүүгчдээ ч буруу өгч болохгүй, өөрөө өөртөө л хариуцлага хүлээх ёстой. Манай тамирчдын  хувьд цагийн зөрүү их байсан. Гэхдээ олон хоногийн өмнө очсон учраас цагийн зөрүү гарчихсан байсан байх. Харин эрс тэс уур амьсгалтай газраас халуун оронд гэнэт очиж ядарч сульдсан болов уу гэсэн байдал ажиглагдсан. Надад ч ийм үе тохиолдож байсан, тамирчин байхад.

-Холын хамаатан.

-Сэлэнгэд төрж, өссөн. Ах дүү садан, айл аймаг нэг байсан. Хоёулаа бокс тоглодог. Хоёулаа шар царайтай /инээв/.

-Тийм үндэслэл байж болно. Гэхдээ эрт очсоны буруу байхгүй л  дээ. Тэрийг тоохгүй явж ч болох. Одооны хүүхдүүд ямар болсныг мэдэхгүй байна.

-Болоогүй шүү дээ. Манай бокс гурав ялж байж медаль дээр бууна. Тав ялж байж алтан медаль авна. Тэгэхээр хэд хэдэн даваа байна. Үүнийг харахгүйгээр яаран дүгнэж болохгүй. Тамирчдаа дэмжээд, залбираад байж байхаас гэж бодож байна.

-Шүүгч сануулсан нь сайн. Тонгойх маш муу. Гай болж тохой, өвдөг мөргөвөл хөмсөг, хацар  задарч тэр хүн л хохирно. Харин тамирчин хүн нэгэнт рингэн дээр гарсан бол тамирчинтай, шүүгчтэй юутай хийтэй нь ялах ёстой. Түүнээс шүүгчид бурууг өгөөд байх юмгүй. Тэмцээн эхэлснээс хойш харж байхад шүүгчдээс  торгууль өгөхгүй байна. Энэ нь нэг талаас боксын спорт хөгжиж, тамирчид маш цэвэрхэн тоглож байна, алдаа бараг гаргахгүй байна. Дэлхийн боксын холбооноос шаардлага бас сайн тавьж байгаатай холбоотой.

-Манайхаас Х.Хас-Эрдэнэ шүүгч ажиллаж байгаа. Шүүгчтэй байна гэдэг давуу тал байлгүй яахав.

-Ц.Даваацэрэн, Ж.Наранцогт бид гурав оролцож байсан. 60 кг-ын жингийн эхний шатанд би Доминиканы тамирчныг хожиж, хоёрдугаар тойрогт Америкийн тамирчинтай таарч хүч тэнцүүхэн үзээд дотроо хожчихлоо гэж бодтол  шүүгч эсрэг талд оноо өгсөн. Харин Америкийн үзэгчид шударга юм билээ. Шүүгч, тамирчин  руугаа ус, ундааны сав чулуудаж балласан. Тэр үед оноо далд, тоглоод дуусахад зарладаг байсан юм. Тэгээд 11:12 харьцаагаар би ялагдаж байлаа.

 -Тийм. Тэр  Олимпод би олигтой амжилт гаргаагүй. Өмнө нь Азийн аваргын тэмцээнд ялж байсан Киргизийн боксчинд ялагдсан. Сиднейд очихоос сарын өмнө Кубад очиж нэг сар бэлтгэл хийсэн. Халуун газар гэнэт очоод бүтэн сар бэлтгэл хийхээр хүн ядраад сулбайчихдаг юм билээ. Тэгэхээр ямар чадал, хүч гарах вэ дээ.

-Нэгдүгээрт, цаг агаар, сэтгэл санааны хувьд өөр орчин нөхцөлд байсан. Хоёрдугаарт, Д.Банди багшийн тактик, зөвлөгөө мундаг шүү дээ. Д.Банди багшийн авч гарсан тамирчин тоглолтын үе ахих тусам сайжирдаг. Би тэгж боддог. Нэгдүгээр үед жаахан тиймхэн тоглосон бол багшаас зөвлөгөө аваад гарахад илүүрхээд ороод ирдэг. Гуравдугаар үед ялаад гараад ирдэг. Тэгэхээр сайн зөвлөгч, тамирчныхаа тактикийг мундаг зохиож чаддаг. Өрсөлдөгч тамирчнаа сайн харж чаддаг, алдааг нь тооцож чаддаг гэж би багшийгаа үнэлдэг.

-Авч яваагүй байна лээ. Уг нь явсан бол тэнд мундаг зөвлөгөө өгөх байсан хүн шүү дээ.

-Олимпийн тоглолт ид явагдаж байна. Багштайгаа өдөр бүр утсаар ярьж байгаа.

– Одоо хэлж болохгүй ээ. Бразилууд сонсчихвол медаль өгөхөө больчихно шүү дээ, чимээгүй байгаад зодоод авчих нь дээр /наргив/.

-Би Д.Отгондалай, Б.Түвшинбат хоёрт  найдаж байна. Э.Цэндбаатар сайн үзэх болов уу. Ер нь үлдсэн таван боксчиндоо итгэж байгаа шүү.

-Манайхан транзит зааланд байж байгаад дамжаад явна гэж бодсон шиг билээ. Гэтэл Германаар дамжихаар транзит зааланд байсан байгаагүй заавал виз авдаг юм байна. Тэрийгээ ойлголцоогүйгээс болсон шиг байсан.

-Хоёр олимпийн циклийн дунд мэдээж спорт юм чинь ялж ялагддаг л асуудал. Ганзага хоосон ирсэнд холбоодын ажил нөлөөтэй байх ёстой. Гэхдээ би үүнийг нарийн мэдэхгүй байна. Дотор нь орж ажиллаагүй байж хүний ажлыг дүгнэж хэлэх шаардлага надад байхгүй. Би боксынхныгоо амжилт гаргана л гэж бодож байгаа шүү дээ.

–Хамгийн сүүлийн тэмцээний дараа нэг харамсалтай мэдээлэл дуулдсан, та ч сонссон байх, тиймээс асуултаас бултахгүй гэж найдна. 49 кг-ийн жинд манай гол найдвар болж байгаа Г.Ган-Эрдэнэ, 60 кг-ийн жинд хүч үзэж буй Д.Отгондалай нараас допингийн төрлийн зүйл  илэрлээ гэсэн мэдээлэл гарсан. Та сонссон уу?

-Жижигхэн юм дуулдаад өнгөрсөн. Сүүлдээ зүгээр болсон гэсэн шүү дээ.

-Үүнээс болж шигшээ багийн эмч Ч.Насанбат ажлаа өгөхөө мэдэгдсэн гэсэн. Тэгэхээр зүгээр жирийн зүйл биш юм биш үү?

-Би тэр талаар мэдэхгүй.

-Ийм  мэдээлэл гарна гэдэг аюултай шүү дээ. Ид сайхан бэлтгэлээ хийж явсан тамирчинд ийм зүйл гараад ирэх юм бол хэцүү дээ. Гэхдээ надад нарийн мэдээлэл алга.

-Тэртэй тэргүй олимпийн нэг циклийн дараа спортын бүх холбоод тайлангаа тавьж, хурлаа хийж солигдох солигдохгүй, шинэчлэх шинэчлэхгүйгээ шийддэг. Мэдээж тэр хурал зөвлөгөөнөө хийх биз.

-Дураараа өгөөд явдаг ажил биш гэж хэлсэн. Дүрмийн дагуу сонгогдсон сонгуульт ажил. Дуустал хий гэж хэлсэн юм. Сүүлийн үед дуртай нь болиод дуртайдаа өгөөд явдаг болсон шиг билээ. Яваандаа цэгцрэх биз дээ. Монголын боксын холбооныхоо дүрмээр явах байлгүй.

-Мэдэхгүй, надад албан ёсоор хурал зөвлө­гөөнд ир гэж хэлээгүй. Би оролцоогүй учраас на­рийн мэдэхгүй. Албан ёс­ны хурал хийвэл хэлэх байх аа.

-Рио-2016 Олим­пийн наадамд очсон тамирчдаа араас нь сайн ташуурдаж, дэмжиж, залбираад байж байя. Та бүхэн минь дэмжээ­рэй.