Монгол Улсын эдийн засагт онцгой ач холбогдолтой төслүүдээ танилцуулав

Энэ хүрээнд Зам, тээврийн хөгжлийн яамны удирдлагууд “Эдийн засгийн хүндрэлээс гарах, тогтворжуулах хөтөлбөр”-т тусгасан төсөл хөтөлбөр, арга хэмжээний танилцуулгыг өнгөрөгч баасан гарагт хийлээ. УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ, Ж.Энхбаяр, Я.Содбаатар, Г.Занданшатар болон Ажлын хэсгийн гишүүд ЗТХЯ-д ажиллаж хөтөлбөрөө ийнхүү эцэслэн ярилцсан юм.

Тус яамнаас улс орны эдийн засагт онцгой чухал ач холбогдолтой нэн түрүүнд хэрэгжүүлэх шаардлагатай 6 гол төсөл, хөтөлбөрийг онцлон танилцууллаа.

Үүнд:

• Иргэний нисэхийн үйлчилгээнд Олон улсын стандарт, аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг бүрэн хангасан дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх, энэ ажлын хүрээнд харилцан ажиллах чадамж бүхий систем болон өгөгдлийн нэгдсэн системийг бий болгох;
• Азийн авто замын сүлжээгээр олон улсын автотээвэр гүйцэтгэх тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг эцэслэн байгуулах, хэрэгжүүлэх;
• Нарийнсухайт-Шивээхүрэн чиглэлийн төмөр замыг барьж ашиглалтад оруулах;

Монгол-ОХУ-БНХАУ-ын эдийн засгийн коридор байгуулах хөтөлбөрт туссан Эрдэнэт-Овоот, Хөөт-Бичигт чиглэлийн төмөр замын барилгын ажлыг эхлүүлэх

• Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын барилгын ажлыг дуусгах;
• Богдхан төмөр замын барилгын ажлыг эхлүүлэх зэргийг онцолж юм.

Дамжин өнгөрөх нислэгийн тоог 5-10 хувиар нэмэгдүүлэх боломжтой

Иргэний нисэхийн үйлчилгээнд харилцан ажиллах чадамж бүхий систем болон өгөгдлийн нэгдсэн системийг бий болгосноор агаарын хөлгийг тохиромжгүй нислэгийн өндөрт орохоос сэргийлэн удаан хугацаагаар түлш зарцуулахыг зогсоох давуу талтай юм. Мөн агаарын зайн багтаамж нэмэгдэж, дамжин өнгөрөх нислэгийн тоог 5-10 хувиар нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой аж.  Гол давуу тал нь тодорхой тооны зөрчлийг бууруулах бөгөөд үр ашигтай агаарын замыг бий болгох зорилготой юм.

Дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх бас нэгэн боломж

Сүүлийн жилүүдийн ачаа, зорчигч тээвэрлэлтийн хэрэгцээ, шаардлага өсөн нэмэгдэж, хөрш төдийгүй гуравдагч орнуудтай автотээврийн сүлжээг өргөжүүлэх боломж, шаардлага үүсээд байна. Азийн авто замын сүлжээгээр автотээвэр гүйцэтгэх тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг эцэслэн байгуулах, хэрэгжүүлснээр хөрш зэргэлдээ болон гуравдагч орнуудын худалдаа, тээвэр, эдийн засгийн харилцааг хөгжүүлэх, худалдаа тээврийг хөнгөвчлөх, тээврийн төрлүүдийн харилцан уялдааг хангах, автотээврийн салбарын хамтын ажиллагааг дэмжих шаардлагатай гэдгийг албаныхан хэлж байна.

Энэ хэлэлцээрийг байгуулснаар манай тээвэрчид гуравдагч улс орнууд руу тээвэрлэлт хийх, дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх, дамжин өнгөрөх тээвэрлэлтийн шинэ гарц нээгдэх эрх зүйн зохицуулалт бий болох юм. Мөн Монгол Улс болон гуравдагч орнуудын хооронд ачаа тээвэрлэлт зохион байгуулах боломж бүрдэхээс гадна гадаад худалдаа өргөжиж эдийн засагт эерэгээр нөлөөлнө гэж ЗТХЯ-ыхан танилцууллаа. Ингэснээр Ази-Европыг хамарсан худалдаа, тээвэр, гааль, татвар, даатгал Азийн авто замын сүлжээний АН3 болон АН4 авто замуудад орчин үеийн дэвшилтэт авто замын тоноглол, төлбөр хураах систем нэвтрүүлэх, олон улсын авто замын дагуу жолооч, зорчигчдын ая тухтай амрах үйлчилгээний цогцолбор, тээврийн хэрэгслийн засвар үйлчилгээний төв байгуулах зэрэг боломж бүрдэх юм.

Тээврийн зардлыг 3 дахин бууруулах боломжтой

Зам, тээврийн хөгжлийн яамнаас эдийн засагт ач холбогдолтой хэмээн үзэж буй бас нэгэн төсөл бол Эрдэнэт-Овоот, Хөөт-Бичигт чиглэлийн төмөр зам. Энэ чиглэлийн 216 км төмөр замыг нарийн царигийн стандартын буюу 1435 мм-ийн царигтай байхаар тусгасан. Энэ нь цаашлаад БНХАУ-ын төмөр замаар дамжин өнгөрч далайн боомтоор гуравдагч оронд бүтээгдэхүүн тээвэрлэх боломж үүсгэх юм. Уул уурхайн экспортоос хамааралтайгаар өсөж буй эдийн засагтай орны хувьд эрсдэлийг бууруулах нэг арга зам нь төмөр замын төслүүд юм.

Төслийг хэрэжүүлснээр нүүрсний экспорт нэмэгдэхээс гадна Монголын нутаг дэвсгэрийн доторх тээврийн өртгийг бууруулах боломж бүрдэх юм. Мөн орон нутагт ажлын байр нэмэгдэн, дэд бүтцийн сүлжээ хөгжиж, экспортын өрсөлдөх чадвар дээшилж, нүүрсний тээврийн зардлыг 2.5-аас 3 дахин бууруулах давуу талтай гэж үзэж байна. Хөөт-Бичигт чиглэлд жилд 23.9 сая тонн ачаа тээвэрлэнэ гэсэн судалгаа гарсан бөгөөд төмөр замын тээврийн тарифыг 3.3 ам.долларын цент байхаар тооцсон нь хөрөнгө оруулалтаа 11.6-н жилд нөхөх боломжтой гэсэн үг.

Үүнээс гадна Эрдэнэт-Овоот чиглэлийн төмөр зам ашиглалтад орсноор Хөвсгөл, Булган, Орхон аймгийн ашигт малтмалын орд газруудын бүтээгдэхүүнийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, үр өгөөжийг нь дээшлүүлэх, аялал жуулчлалын урсгалыг нэмэгдүүлэх боломж бүрдэнэ. Эрдэнэтийн салбар шугамыг өргөжүүлснээр жилдээ 10-15 сая тонн бүтээгдэхүүн тээвэрлэх, цаашид ОХУ-ын Тува Улсын Кызылтэй холбогдон Улуг-Хемийн нүүрсний сав газрын ордуудаас жилдээ 47 хүртэлх сая тонн нүүрсийг дамжуулан тээвэрлэх бололцоотой болох юм байна. Энэ төмөр зам ашиглалтад орсноор эхний жилд 10 сая тн ачаа, хоёр дахь жилээс эхлэн тээвэрлэх ачааны хэмжээ ихсэж, жилд 20 хүртэл сая тн ачаа тээвэрлэх аж.

Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын төсөл чухал ач холбогдолтой. Төслийг хэрэгжүүлснээр эдийн засгийн хүндрэлтэй байдлыг даван туулахад дорвитой хувь нэмэр оруулна Зам, тээврийн хөгжлийн яамны удирдлагууд хэллээ. Энэ төсөл 2019 онд ашиглалтад орвол 2020 онд ашиглалтын үйл ажиллагаанаас хамаараад аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварт 43.8 тэрбум төгрөг төлөх боломжтой гэсэн тооцоо гарчээ.

Нийслэлчүүдийн тулгамдаад буй асуудлыг Богдхан төмөр зам төсөл шийднэ

Мааньт өртөөтэй холбогдох шинэ “Богдхан” төмөр замыг барих урьдчилсан техник эдийн засгийн үндэслэл, чигийн зураг төслийг бэлтгээд байна. Энэ төмөр замын шинэ шугамыг барьснаар төмөр замын дамжин өнгөрөх болон бусад ачаа тээврийг түүгээр явуулж, Улаанбаатар хотын дундуур өнгөрч буй төмөр замын одоогийн шугамаар зөвхөн олон улсын болон орон нутгийн зорчигчийн галт тэргийг явуулах, мөн шугамыг нийтийн зорчигч тээвэрт ашиглах бололцоо бүрдэх аж.

Улаанбаатар хотын дундуур гарч байгаа төмөр зам хотыг хоёр хэсэгт хуваадаг бөгөөд түгжрэлийн гол хэсэг нь хот орчмын нутаг дэвсгэрт байрлах төмөр зам, авто замтай огтлолцсон 32 гарам юм. Ачааны галт тэргийг хот дундуур явахгүй болгосноор босоо тэнхлэгийн авто замуудаар саадгүй нэвтэрч түгжрэл буурах ач холбогдолтой.  Мөн транзит болон экспорт, импортын ачаанууд дотор бүх төрлийн хортой, тэсэрч дэлбэрэх аюултай, химийн хортой ачаанууд дайран өнгөрч нийслэлийн иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцлийг зөрчиж байгаа нь ч шийдэгдэх юм байна.

Түүнчлэн Улаанбаатар хотын хүн амын төвлөрөлтэй холбоотой сүүлийн үед нэмэгдэж  буй хүндрэлүүд болох галт тэргэнд дайрагдах, ачааны галт тэрэг авто машинтай мөргөлдөх ослууд гарахгүй, иргэдийн аюулгүй байдлыг хангах давуу талтай. Үүнээс гадна төмөр замын хөдлөх бүрэлдэхүүний дуу чимээнээс үүдэн хотын оршин суугчдад учруулж буй дуу шуугианы бохирдлыг арилгах ач холбогдолтой бөгөөд 35 км энэхүү төмөр замыг хотын зорчигч тээврийн зориулалтаар ашиглан хөнгөн галт тэрэгний үйлчилгээг нэвтрүүлэх боломжтой аж.