Сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудал Монгол хүнд маш хэцүү байгаа тухай мэдээлэл газар авсаар байна. Иргэдийн дөрвөн хүн тутмын нэг нь ямар нэгэн сэтгэцийн эмгэгтэй байгаа. Үүний томоохон жишээ нь архинд донтох юм.
Дэлхий нийтийн судалгаагаар үзэхэд сэтгэц шаналалын хамгийн томоохон эмгэг болох гутралд орсон хүмүүсийн 70-с дээш хувь нь архи, тамхи, мансууруулах бодисонд донтдог байна. Архинд донтсон иргэдийн дунд хийсэн судалгаанаас харахад бага насандаа ямарваа нэгэн зүйлд дурлаж, шүтэж, итгэж байгаагүй, өөрийн үзэл бодолдоо үнэнч бус, хийж хэрэгжүүлэх хүсэл тэмүүлэлгүй, хоббигүй, мөрөөдөлгүй байдаг байна. Энэ нь багаас авсан гэр бүлийн хүмүүжилтэй нь салшгүй холбоотой гэнэ. Гэтэл яагаад нэг айлын хүүхдүүд дотроос зарим нь архинд донтох эмгэгтэй болдог вэ? гэсэн асуултанд:- хүүхэд бүрийн мэдээлэл авах өнцөг, байдал, сэтгэл санаа өөр өөр байдаг. Эцэг эхчүүд ч гэсэн хүүхдүүдээ өөр өөрөөр хүмүүжүүлдэг гэжээ. Хүйсийн ялгаа, насны ялгаа, бие организмийн ялгаа, сэтгэхүйн ялгаа гээд маш олон өгөдлөөр хүн болон төлөвшдөг.
Эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар ямар нэгэн зүйлд итгэл үнэмшилтэй хүн болох нь эцэг эхийн хүмүүжилтэй холбоотой бөгөөд бага насанд нь болохгүй, боль, байг хэмээн ихээхэн эсэргүүцэж байсантай холбоотой гэнэ. Насанд хүрсэн хүн өөртөө таалагдахгүй үйлдлийг хүүхэд хийхэд дургүйцдэг. Энэ нь тэдний хүмүүжил хүн болон төлөвших сэтгэхүйд нь “эрчтэй” нөлөөлдөг байна.
Тиймээс хүүхэддээ үг хэлэхдээ ч анхаарах ёстой болж байна. Энэ мэт олон шатлгаанаар бага байхаас нь хүмүүжлийн алдаа олгосноор архинд донтох эмгэгт харицангуй ихээр нэрвэгддэг гэнэ. Тиймээс багаас нь спортод донтуулж, өөрийгөө өөрөө л удирдах ёстой гэсэн сэтгэлгээг “зангидаж” өгч, ямар нэгэн хоббитой болгох хэрэгтэй аж.
Ямар нэгэн зүйлд итгэж үнэмшсэн хүн тэр бүр гашуун дарсанд толгойгоо алддаггүй гэнэ. Тиймээс одооноос хүмүүжүүлж байгаа хүүхдээ спортод эсвэл ямар нэгэн сонирхолтой зүйлд хамааруулж өөрт нь үнэ цэнийг өсгөх хэрэгтэй.
Б.Саран