Г.Зориг: Эрдэнэтчүүдийг орон сууцжуулах хоёр дахь давалгаа эхэлсэн

  Шинэчлэлийн Засгийн газрын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг өнгөрсөн лхагва гарагт Эрдэнэт хотод ажлын айлчлал хийж, “Эрдэнэтчүүд импортыг орлох, экспортыг дэмжих” үйлдвэрлэл, ажил үйлчилгээг  хэрхэн хэрэгжүүлж, ямар амжилттай ажиллаж байгаатай танилцсан  билээ.  Энэ үеэр Эрдэнэт хотын Засаг дарга Г.Зоригтой уулзаж ярилцсанаа хүргэж байна. 

 -Засаг даргын хувиар Орхон аймаг буюу Эрдэнэт хотын өнөөд­рийн байд­лын талаар товчхон танил­цуулахгүй юу?

-1994  онд УИХ-ын 32 дугаар тог­тоолоор Эрдэнэт хотын хи­лийн цэсээр тодор­хойлогдсон ну­­таг дэвсгэрт Орхон аймгийг Эрдэнэт хот төвтэй, Баян-Өндөр, Жар­­галант гэсэн хоёр сум­тайгаар байгуулсан  бөгөөд  өнөөдрийн байд­лаар 25 ба­гийн 25.3  мянган өрхөд, 93 мянга орчим иргэн амьдарч бай­на.

Аймгийн нийт хүн амын 96.4 хувь нь Баян-Өндөр суманд оршин сууж байгаа юм. Тус аймагт 250  өрхийн 672  гадаадын иргэн ажиллаж амьдарч байна. Орхон аймаг нийтдээ  84360 га газартай ч Баян-Өндөр сум буюу Эрдэнэт хотын нэг хүнд 0.24  метр, квадрат талбай ногдож байгаа нь Улаанбаатар хотоос ч илүү нягтралтай үзүүлэлт юм.

Эрдэнэт  хотын  хэмжээнд  2013 онд 1.2 их наяд төгрөгийн бү­тээг­дэхүүн үйлдвэрлэж, 1.3 их наяд төгрөгийн  борлуулт хийсэн нь Мон­гол Улсын аж үйлдвэрийн сал­барын үйлдвэрлэлийн  47.6 хувь нь болж байгаа юм.

Өнгөрсөн  жилийн эцсийн мал тоол­логоор Орхон аймгийн 920 малчин өрхөд 178.9  мянган  толгой мал тоо­логдож, намар 3771.5 га-гаас 7492.8  тн үр тариа, 331.1 га-гаас 2861.6  тн төмс, 230.5 га-гаас 2329.8 тн хүнсний ногоо ху­раан авсан нь чамлахааргүй ам­­жилт мөн. 2012-2013 оны аж­лын үзүү­лэлтүүдийн  судалгаагаар Монгол Улсын шилдэг таван аймгийн нэгээр шалгарсан.

 -2014 оныг  шинэчлэлтийн Засгийн газраас “Их бүтээн бай­­гуулалтын жил” болгон зар­ласан. Энэ хүрээнд Орхон аймаг, Эрдэнэт хотын хэмжээнд олон то­­моохон ажлууд хийгдэх байх. За­рим  нэгээс  нь  танилцуулахгүй юу?

-2014  онд хийж хэрэгжүүлэх ажлаа ИТХ-аар хэлэлцэж батал­сан. Орон нутгийн хөгжлийн сан­гийн төсөв хөрөнгийн ху­ваа­­рилалт, зарцуулалтад тавих хя­налт шалгалтын талаар  ард  иргэдтэйгээ ярил­цаж, бүх түв­шинд бүтээн байгуулалтын ажил эхлэхэд бэлэн болсон.

Орхон айм­гийн хувьд орон нутгийн хөгж­лийн сангийн мөнгийг юунд, хэр­хэн зарцуулах вэ гэдгийг  нийт эрдэнэтчүүдийн дунд нээлттэй  ил тод  хэлэлцэж  баталд­гаараа бусад аймгаас давуу талтай гэж бодож байна. Яг одоогоор зураг төсөл нь бэлэн болсон томоохон ажлуудад  тендерийн сонгон шал­гаруулалт явагдаж байгаа. 2014 оны  хувьд ашиглалтад ороод  20-30 жилийн насжилттай бол­чихоод байгаа Эрдэнэт хотын  орон сууцны хорооллуудын дундах засмал замыг нийтэд нь шинэчлэх ажил хийгдэнэ.

Ихэнх орон сууцнуудынхаа  дундах замыг хоёр гарцтай бол­гос­ноор замын түгжрэл, бөг­лөр­лийг  өнөөдрийнхөөс хоёр да­хин сааруулах боломжтой. Энэ то­моо­хон ажлыг нийтдээ долоон тэр­бум гаруй төгрөгөөр хийж гүй­цэтгэнэ. Түүнээс гадна өдрөөс өдөрт өргөжин тэлж байгаа гэр хорооллын гудамжуудыг  ор­чин үеийн чанартай, цогц гэрэл­түү­лэгтэй болгох  ажилд хоёр тэрбум төгрөг зарцуулж, гэр хорооллын гэрэлтүүлгийг чанарын шинэ түв­шинд гаргахаар зорьж байна.

-Орон сууцны хорооллуудын талаар ярихад байрнуудын дээв­рийн засварын ажил заа­вал сө­хөгддөг. Энэ талаар эрдэнэт­чү­ү­дийн ая тухтай амьдрахад зориулж 2014 онд ямар ажил хийгдэх вэ?

-Эрдэнэт хотын хэм­жээнд зайлшгүй дээврийн засвар хийгдэх шаард­лагатай 100 гаруй блок орон сууц  байсан. Үүнээс өнгөрсөн онд хамгийн сүүлийн үеийн технологиор 20 гаруй блокын дээврийг иж бүрэн ши­нэчилсэн. Энэ жил үлдсэн  80 блокын дээврийн засварын ажилд мөн л хоёр тэрбум төгрөг төсөв­лөгдөж, одоо гүйцэтгэгчийг нь шалгаруулах ажил  хийгдэж байна.

Түүнчлэн энэ онд орон сууцны шинэ хорооллуудын ажил эхэлж, ихээхэн хурдацтай  өр­нөх бүх л нөхцөл бүрдээд бай­гаа. Шинээр 2A хорооллын инже­нерийн шугам сүлжээ тавигдана. Чех улсын хөрөнгө оруулалтаар  байгуулагдах 7A хорооллын бэлт­­гэл ажлыг  2013  онд хийж гүй­­цэтгэсэн.

Эхний ээлжийн 126 айл буюу орон сууцны хоёр  барилга одоогоор дөрвөн давх­рынх нь гүйцэтгэл хийгдээд явж байна. 7А хорооллын тухайд  анх 2005  онд барилгын ажил  эхэлсэн ч бүхэл бүтэн найман жилийн турш  ерөөсөө олигтой юм хийгдээгүй.

Харин энэ жил төрийн орон сууцны корпорацийн санхүүжилтээр баригдах  1000 айлын сууцны бүрэлдэхүүнд орж  бү­­тээн байгуулалтынх нь ажил тууштай хэрэгжихээр болсон.

Түү­нээс гадна Төрийн орон сууцны кор­порацийн  санхүүжилтээр Эрдэнэтийн барилга угсралтын  15  ком­панийн нэгдсэн консорциум энэ онд ашиг­лалтад оруулах   300 айлын орон сууцны барилгын ажил маргаашнаас эхлэх гэж байна.

Мөн 2013  онд эхлүүлсэн Баян-Өндөрийн эко хаус  хорооллын  ажил үргэлжилнэ. Баян-Өндөрийн эко  хорооллын барилгууд нь гурван янзын хэмжээ, загвартай баригдах юм. Эхнийх нь  50 метр квадрат бол дараагийнх нь 64, гурав дахь нь 100  метр квадрат хэмжээтэй, нийтдээ  200  айлын хаус хэлбэрийн орон сууц баригдана. Эдгээр хорооллын инженерийн шугам сүлжээг  нэг тэрбум гаруй төгрөгийн  хө­рөнгө оруулалтаар барьж, өнгөрсөн онд ашиг­лалтад оруулсан. Ерөнхийдөө 2014 онд Эрдэнэтчүүдийг  орон сууцжуулах хоёр дахь давалгаа эхэллээ  гэж ойлгож болно.

-Эрдэнэт хотод шилжин ирэгс­дийн тоо ямархуу байгаа вэ. Нэг хэсэг баруун аймгуудаас шилжин ирэгсэдийн тоо огцом нэмэгдэж, багагүй асуудал үүсгэж бай­гаа талаар яригдаж байсан санаг­дана?

-Эрдэнэтээс  Дархан, Улаан­баатар хот руу шилжигсдийн тоо шинээр шилжин ирэгсдийн  тоо­той  ойролцоо хэмжээнд бай­гаа. Ерөнхийдөө гэр хорооллын айл өрхүү­дийн тоо л  нэмэгдэх ханд­лагатай байгаа. Би Засаг даргын хувьд энэ асуудлыг шилжин ирэгс­дийн тоотой холбохоосоо илүү­тэй хотын төвийн орон суу­цанд амьдарч байгаа иргэд гэр хороололд хашаа байшинтай бо­лох сонирхол ихээхэн нэмэгдэж байгаатай холбон ойлгож байгаа.

Орон сууцанд амьдарч байгаа иргэд хашаа байшинтай болж ногоо тарих, тахиа, гахай тэжээх со­нирхол нэмэгдэж байгаа нь гэр хороолол тасралтгүй нэмэгдэх үнд­сэн шалтгаан болж байна.

Инженерийн шугам сүлжээ  тавьж, хүн амьдрах ая тух­тай нөхцөл бүрдүүлчихвэл  гэр хо­роолол өргөжин тэлэх нь тийм ч сэтгэл зовоосон асуудал биш л дээ.

-Сургууль, цэцэрлэгийн хү­рэлцээний хувьд ямархуу бай­далтай байгаа вэ?

-Ирэх 2016 онд Эрдэнэт хот үүсэн байгуулагдсаны 40 жи­лийн ой болно. Өнгөрсөн жил Эрдэнэт хот Уулын бая­жуулах үйлд­­вэрийнхээ 35 жилийн ойг тэм­дэглэн өнгөрүүлсэн гээд бо­дохоор Эрдэнэтийн уугуул, анхны  илгээлтийн  эзэд одоо 60 орчим насныхан зонхилж байгаа. Харин тэдний үр хүүхэд, ач, гучид сургууль, цэцэрлэг хүрэлцэхгүй, хүрэлцээ хангамж өдрөөс өдөрт багасч, бас л нэг асуудал үүсгэх хэмжээнд хүрсэн. Эхэн үедээ Эрдэнэтэд цэцэрлэг олноор баригд­сан.

Харин Монгол Улс зах зээ­лийн эдийн засгийн  системд шил­жих  үеэр олон цэцэрлэгийг хувьд өгч  өөр зориулалтаар ашиглах, зарим нэгийг нь сургууль болгон засч тохижуулан зориулалтыг нь өөрчилсөн. Гэтэл өнөөдөр Эрдэнэтийн  гурав дахь үе олноо­роо  өсөн  торниж  байгаа нь цэцэр­лэгийн орон  тоонд  сөргөөр   нөлөөлж  эхэлсэн. Бид өнгөрсдөн оноос зохион байгуулалт, орон байрны өөрчлөлтүүдийг зоригтой хэрэгжүүлж өөр чиглэлээр  ашиглагдаж байсан цэцэрлэгийн барилгуудаа  эргүүлэн авч  зориулалтынх  нь дагуу ашиглаж эхлээд байна.

Энэ ажлын хүрээнд гурван цэцэрлэгийг шинэчлэн тохижуулж 1000 гаруй хүүхэд хамруулсан. Цэцэрлэгийн барил­гуудыг зо­риу­лалтынх нь дагуу ашиглахаар санхүү­жилт гарган  хүч хөдөлмөрөө гаргасан бидний зүтгэлийг  үнэлж  хотын  Засаг дарга надад “Бо­ловсролыг дэмжигч Засаг дарга” хэмээх өргөмжлөл хүртээсэн нь энэ талын ажлыг хойшид ч өр­нүүлэх урам зориг сэргээсэн үйл явдал болсон. Японы  нэг компанитай шинээр концессын гэрээгээр одоо VI хороонд дөрөвдүгээр цэцэр­лэг байгаа хашаанд 240 ор­той цэцэрлэг байгуулж ирэх ес­дүгээр сарын 1-нд ашиглалтад оруулна.

-Эрдэнэт хотод гэмт хэрэг зөрчлийн байдал ямар байгаа вэ. Гэмт хэргээс урьдчилан сэр­гийлэх чиглэлд ямар ажлууд хийгдэж байна?

-Гэмт хэрэг, зөрчил улсын дунджаас доогуур үзүүлэлттэй байгаа. Гэхдээ бид тайвширч суугаагүй. Эрдэнэт хотыг ка­мер­­жуулах  ажлын хүрээнд 1.3 тэр­бум төгрөгийн өртөгтэй камер­жуулах ажлыг “Мейжик нет” ХХК гүйцэтгэж Эрдэнэт хотын хэмжээнд нийтдээ 110  цэгт  125 камер суурилуулан хү­лээл­гэж өгсөн. Нийт  136  камераар хотын аюулгүй байдлыг хангах, гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх ажилд хяналт тавин ажиллаж байгаа.

Мөн аймгийн Цагдаагийн газрыг бүрэн тоноглогдсон зөөврийн камертай автома­шинтай болгосон. Аймгийн хэмжээнд сар бүрийн 15-нд болон хичээлийн шинэ жил, сургууль төгсөлтийн баяр, эх үрсийн баяр зэрэг тэмдэглэлт өдрүүд  түүнчлэн  долоо хоног бүрийн мягмаг гарагт согтууруулах ундаа худалдан  борлуулахыг хориглосон  шийд­вэрийг  2013 оны хоёрдугаар сараас хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

Ерөнхийдөө 2016 онд тэмдэглэх  төрөлх хотынхоо  40  жилийн ойг эрдэнэтчүүд ажил хөдөлмөрийн сайхан амжилтаар угтахаар бүх салбарт өрнүүн их бүтээн байгуулалт хийгдэж байна.