А.Ариунзаяа: Хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулах, хууль эрх зүйн орчныг сайжруулахын тулд нэг алхам урагшилж чадлаа

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд А.Ариунзаяатай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.


-Энэ оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжиж эхэлсэн Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын талаар ярилцлагаа эхлүүлье. Яалт ч үгүй олон нийтийн анхааралд байгаа, хөдөлмөр эрхэлж байгаа хүн бүр, аж ахуйн нэгж гээд хамрах хүрээ өргөн шүү дээ?

-Бид таван Засгийн газар, гурван парламент дамжсан Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг 13 бүлэг, 166 зүйлтэйгээр өнгөрсөн онд УИХ-аар батлуулсан. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга хэрэгжиж эхэлснээр хуулийн хамрах хүрээ өргөжиж, хүүхдийн хөдөлмөр, албадан хөдөлмөрийг хориглох, ялгаварлан гадуурхалтаас ангид байх, ажлын байрны дарамт, хүчирхийллийг хориглох, түүнээс урьдчилан сэргийлэх зэрэг олон талын ач холбогдолтой хууль болсон. Хөдөлмөрийн зах зээлд шинээр бий болсон хөдөлмөр эрхлэлтийн гурвалсан харилцаа, ажлын бүтэн бус цагаар ажиллах, зайнаас ажиллах, дуудлагын цаг зэрэг харилцааны онцлог зохицуулалтыг тусгасан. Мөн Хөдөлмөрийн маргааныг агуулгаар нь хөдөлмөрийн сонирхлын болон эрхийн маргаан гэж ангилан эрхийн маргааныг аж ахуйн нэгж, байгууллагын хөдөлмөрийн эрхийн маргаан таслах комисс, сум, дүүргийн хөдөлмөрийн маргаан зохицуулах гурван талт хороо, эсвэл шүүхэд хандан шийдвэрлүүлэхээр, сонирхлын маргааныг зөвшилцөх замаар шийдвэрлэх, дараагийн шатанд хөдөлмөрийн зуучлагч, хөдөлмөрийн арбитраар шийдвэрлүүлэхээр зохицуулсан.

-Тус хуульд өмнөх хуульд тусгагдаагүй байсан нэлээд хэдэн онцлог заалтууд орсон шүү дээ. Зарим заалтуудаас танилцуулбал?

-Тухайлбал, туслах малчны цалинг өөрөө зөвшөөрвөл 30 хувийг мал, эд зүйлсээр, 70 хувийг мөнгөн хэлбэрээр олгох зэрэг цалин хөлс олгох асуудлыг илүү тодорхой болгож өгсөн. Үүнээс гадна Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тал дээр бид Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад шинэлэг заалт оруулж өгсөн. Одоо хэрэгжиж байгаа 25-аас дээш ажилтантай бол нийт ажиллагсдынхаа дөрвөн хувьд нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн ажиллуулах, ажиллуулаагүй бол төлбөр төлөх заалтууд нь хэвээрээ. Харин дээр дурдсаны дагуу хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг ажиллуулахгүй, төлбөрөө төлж чадахгүй байгаа бол хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний оролцоотой, эсвэл өөрийнх нь бүтээсэн, үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг худалдан авах боломжийг бүрдүүлж өгсөн. Энэ нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг бодитой дэмжсэн зүйл заалт юм. Энэ мэт дурдаад байвал маш олон давуу тал, шинэ зүйл заалтууд бий. Ямартаа ч бид хөдөлмөрийн харилцааг зохицуулах, хууль эрх зүйн орчныг сайжруулахын тулд нэг алхам урагшилж чадлаа. Харин одоо хуулийг шат шатандаа хэрэгжүүлэх том ажил эхэлж байна. Аливаа зүйл шинэчлэгдэж өөрчлөгдөх, шинээр эхлүүлэхэд саад бэрхшээл, асуудал тулгардаг. Гэсэн ч хэрэгжүүлээд хэвшихээр ажилтан, ажил олгогч хэн хэнд нь хэрэгтэй маш чухал хууль болсон.

-Энэ онд Хөдөлмөрийн тухай шинэчилсэн хуулиас гадна гадаадад ажиллах хүч гаргахтай холбоотой хууль ирэх долдугаар сараас хэрэгжиж эхэлнэ. Уг хуулийн шинэчлэлийн үр дүн юу байх вэ?

-Ажиллах хүчний шилжилт хөдөлгөөний тухай хууль 20 жилийн дараа шинэчлэгдэн батлагдсан. Гадаадад ажиллах хүч илгээхдээ тухайн улс оронтой хамтын гэрээ байгуулж илгээдэг. Хуулийн төслөө боловсруулахдаа дотоодын хөдөлмөрийн зах зээлийг хөгжүүлэх, ажлын байрыг хамгаалах, дотоодын ажиллах хүчийг мэргэшүүлэх зарчмыг тусгаж, боловсруулж батлуулсан. Тухайлбал, Монгол Улсын иргэнийг гадаад улсад хөдөлмөр эрхлэхэд зуучлах үйл ажиллагаа эрхлэн явуулахад тусгай зөвшөөрлийн нөхцөл шаардлага, зөвшөөрөл олгоход бүрдүүлэх баримт бичиг, зөвшөөрөл олгох, сунгах, хүчингүй болгох, түдгэлзүүлэх үйл ажиллагаатай холбоотой асуудлыг нарийвчлан тусгалаа. Одоогийн байдлаар манай улсаас БНСУ болон Япон улс руу ажиллах хүч илгээж байгаа. Өнгөрсөн онд БНСУ руу 194 иргэнийг хөдөлмөрийн гэрээгээр илгээсэн. Тус улсад нийт 5000 орчим иргэн ажиллаж байгаа. Япон улсад 22 иргэнийг хөдөлмөрийн гэрээ байгуулан ур чадвартай ажилтнаар илгээсэн. Одоо 34 иргэн гэрээгээ байгуулчихсан хилийн хориг тавигдахыг хүлээж байна. Харин манай улсад гадны 90 улсын 6000 орчим иргэн, ААН байгууллагуудтай хөдөлмөрийн гэрээ байгуулан ажиллаж байна. Тэдний дийлэнх нь барилгын салбарт мөн боловсролын салбарт, ажиллаж байгаа гэдгийг онцлон хэлье. Мөн Төрийн байгууллагын үйлчилгээнд цахим засаглалыг нэвтрүүлэх зорилго, зорилттой уялдуулан хуулийн төслийн хүрээнд олгох тусгай зөвшөөрлийн үйлчилгээг цахим систем ашиглан үзүүлэхтэй холбоотой зохицуулалтыг шинээр тусгасан. Гадаадад ажиллаж, амьдарч буй иргэдийг эргэн суурьших боломжийг бүрдүүлэх, мэргэжил ур чадварыг баталгаажуулах, тэдгээрийн эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалахтай холбоотой зохицуулалтыг ч мөн оруулсан юм. Үүнээс гадна Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх гадаадын ажилчдыг мэргэжлийн ур чадвар, түвшин хамааралгүйгээр нэг арга, хэлбэрээр авч ажиллуулж байсан. Шинэ хуулиар Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх ажилтан нь удирдах, гүйцэтгэх, туслах гэсэн гурван төрлийн ажлын байранд хөдөлмөр эрхлэх зөвшөөрөл олгохоор тусгасан. Ингэснээр нарийн мэргэжлийн, өндөр ур чадвартай ажилчдыг хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийг харгалзан гадаадаас авах бодлого баримтлах боломжтой болсон. Энэ мэт гадаадад ажиллах хүч гаргах, гадаадаас ажиллах хүч мэргэжилтэн авах харилцааг нарийвчлан зохицуулж, тодорхой тусгаж өгсөн хууль юм.

Үргэлжлэлийг энд дарж уншина уу

Санал болгох мэдээ

“Шинэ хоршоо-Чинээлэг малчин” хөтөлбөрийн хүрээнд малчдад зургаан хувийн хүүтэй, 50 хүртэлх сая төгрөгийн зээл олгоно

Засгийн газраас “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын Хот, хөдөөгийн сэргэлтийн хүрээнд “Шинэ хоршоо хөдөлгөөн” өрнүүлэх, энэ хүрээнд …