Нар зөв, буруу эргэхийн учир

Галыг бишрэн шүтэж галдаа мөргөдөг хүмүүс хүн амьтан хүрч болшгүй холын холд байгаа “бөөн гал” мэт Нарыг галаасаа дутуугүй бишрэн шүтэж, наранд мөргөх болсноос уламжлан, нарны хүмүүст үзэгдэх нэг өдрийн хөдөлгөөнийг “Нар зөв эргэх” хэмээн бэлгэдэн шүтэж иржээ. Эрт дээр үеэс монгол эр хүн бүр нар зөв эргэхийг бэлгэдэн айл гэрт орсон ч тэр айлын галыг нар зөв эргэн баруун талд явж суудаг, овоонд очсон ч тэр овоогоо нар зөв 3 тойрдог, үдэш унтхынхаа өмнө өөрийн хотоо буюу гэрээ нар зөв 3 тойрдог зэрэг “нар зөв эргэх” хөдөлгөөн хийдэг уламжлалтай.

Өвөг дээдэс маань малтай болж, хөдөлмөрийнхөө онцлогоос шалтгаалан, өрх гэрийн дотор эцэг/өвөг/ нь тэргүүлэх болсон тул түүнийг бүгд даган нар зөв эргэх хөдөлгөөнийг бэлгэднэ. Иймээс эмэгтэйчүүд өрхийн тэргүүн, лам нар эрчүүдтэй хамт ёслол үйлдэхдээ тэднийгээ даган нар зөв эргэнэ.

Харин эмэгтэйчүүд дангаараа байхдаа өөрсдийнхөө билгийн /усны/ төрлийн  сар зөв /нэг сарын хугацаанд сарны эргэх/ нар буруу эргэх хөдөлгөөнийг эрхэмлэн усны овоо тахихдаа овоогоо урд талд босгоод түүнээ нар буруу гурав тойрч, овооныхоо өмнөөс хойш усруугаа чигтэй харж мөргөдөг ажээ.

Бүсгүйчүүд, сүм хийдийн лам нар тэр сүмээ тойрох /гороолох/ ёс хийхдээ нар буруу эргэдэг. Эр нөхрөө буюу эцэг өвөг, ах нараа дагаж явсан ч айлд орохдоо дагуулж яваа эрчүүдээсээ сүүлдэж, айлын зүүн үүдийг сөхөж ороод орсон айлынхаа гал голомтыг нар буруу хагас тойрон гэрийн зүүн тал насны эрэмбээр суухад эм хүн бүрийн баруун гарт өөрөөс нь ахмад хүн суусан байх ёстой. Энэ нь тэдний баруун мөрөө түрүүлүүлж нар буруу буюу сар зөв эргэх хөдөлгөөний бэлгэдэлтэй нийлж байдаг байна. Тэгэхэд эрчүүд нар зөв эргэх хөдөлгөөнийг бэлгэддэг тул зүүн гар талаа “хүндтэй тал” гэж тэр талдаа өөрийнхөө хүндэлдэг хүнээ суулгадаг байна.