Н.Энхтайван:Гадаад харилцааны салбар улс төрөөс ангид ажиллана

Гадаад харилцааны сайд Н.Энхтайван ажлаа авсанаас хойш анх удаа хэвлэлийнхэнд нээлттэй мэдээлэл өглөө.

• 

Сайдаар ажиллаж эхэлсэн цагаасаа хойш гадаад харилцааны чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ, бодлого шийдвэрийнхээ талаар хэвлэлийн хурлын эхэнд мэдээлэл хийсэн юм.

Монгол улсын Гадаад харилцааны салбар дараах зорилтыг дэвшүүлэн ажиллаж байгааг Гадаад харилцааны сайд Н.Энхтайван онцлов.

• Гадаад харилцааны нэр хүндийг өсгөх
• Дэлхий нийтийг хамарсан COVID19 цар тахлын сөрөг нөлөөллийг багасгах,
• Гадаад харилцаагаа сэргээж, идэвхжүүлэх, шинэ нөхцөл байдалтай уялдуулан хөгжүүлэх,
• Хилийн чанадад байгаа иргэдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах, иргэн бүрт хүрч ажиллах, эх орондоо татан авах,
• Эдийн засгаа сэргээх, тогтвортой өсөлтийг бий болгох,
• Гадаад худалдааны хэмжээг нэмэгдүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг татах,
• Хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох,
• Сахилга, хариуцлагыг сайжруулах

Гадаад харилцааны салбар өнгөрсөн 4 сарын хугацаанд дараах гол ажлуудыг хэрэгжүүлжээ.

Үүнд:

Нэг: Хилийн чанадад байгаа иргэдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах, эх оронд нь татан авах чиглэлээр:

Хоёр: Цар тахлын үед эдийн засгаа дэмжих, хөрөнгө оруулалт татах чиглэлээр

Гурав: Монгол Улсын гадаад нэр хүндийг өснөх, гадаад харилцааг идэвхжүүлэх, эрчимжүүлэх

Дөрөв: НҮБ, олон улс, бүс нутаг, хоёр талын хурал, уулзалт, сургалт семинар зэрэг арга хэмжээний талаар

ТАВ. Тогтвортой, нэгдмэл гадаад бодлого, хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, сахилга хариуцлагыг дээшлүүлэх чиглэлээр:

ЗУРГАА. Гадаад сурталчилгаа, соёлын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, мэдээ, мэдээллийг сайжруулах чиглэлээр

ДОЛОО. ГХЯ-ны дотоод ажил, сахилга хариуцлагыг дээшлүүлэх, боловсон хүчний чадварыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр тодорхой ажлуудыг хийсэн байна. Эдгээр ажлуудыг хэрхэн хэрэгжүүлсэн талаараа Гадаад харилцааны сайд Н.Энхтайван танилцууллаа.

• 

Гадаад харилцааны сайд Н.Энхтайван хийсэн ажлынхаа талаар товч мэдээлэл өгснийхөө дараа сэтгүүлчдийн асуултад хариулт өглөө. Зарим асуултыг товчлон хүргэж байна.

–Гадаадад Монгол Улсыг төлөөлөн суугаа Элчин сайдын яаман дахь улс төрийг нөлөөг багасгах чиглэлд ямар ажлыг хийх вэ. Элчин сайдын томилгооны асуудал болон дипломат албанд ажиллаж байгаа ажилтнуудад ямар хяналт тавьж ажиллаж байна вэ?

-Дипломат алба болон Элчин сайдын томилгоонд ямар нэгэн улс төрийн шахаа огт байхгүй. Ийм өнцөгөөр томилгоо хийхгүй гэдгийг албан ёсоор хэлье. Нийгмийн, ард түмний шахалтаар Дипломат төлөөлөгчийн газар, тэр дундаа Элчин сайдын яаманд мэргэжлийн, өндөр гадаад хэлний мэдлэгтэй, ёс зүйтэй мэргэжилтнүүдийг томилдог.

Ер нь гадаад харилцааны системд ажиллаж байгаа хүнийг Элчин сайдын яаманд томилох бодлогыг баримталж ажиллана. Элчин сайдыг томилох асуудлыг Үндсэн хуулийн 33 дугаар зүйлд хуульчилсан байдаг. Үүнтэй холбоотойгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөж, Улсын их хурлаар орсноор эцсийн шийдвэр гардаг.

– Элчин сайдын томилгооны асуудал болон дипломат албанд ажиллаж байгаа ажилтнуудад ямар хяналт тавьж байгаа талаар мэдээлэл өгнө үү? 

– Гадаад харилцааны яам болон Дипломат төлөөлөгчийн газар томилогдсон хүмүүст тусгайлан сургалт зохион байгуулж байна. Дипломат  болон албан паспортыг цэгцлэх ажил өнгөрсөн сард хийгдлээ. Нийт 6,000 орчим дипломат болон албан паспортыг хүчингүй болгосон. Мөн дипломат машины дугааруудыг бүртгэх ажил хийгдэн журмын бусаар авсан машины дугаарыг цуцлах ажил хийгдсэн. Дипломат дугаартай бүх машинууд чиптэй болсон бөгөөд хаанаас хаана хүрч байгааг бүрэн хянах тогтолцоо бүрдлээ. Түүнчлэн дипломат ажилтнууд нэг сарын хугацаанд гадаад оронд зорчсон бол сар бүр мэдээллийг нь авч байх тогтолцоо ч бүрдсэн.

– Өмнөх УИХ-ын бүрэн эрхийн хүрээнд 10 орны элчин сайд ороод, ерөнхийлөгчийн зүгээс нэрсийг татаж авсан. Шинээр Элчин сайдыг тодруулах уу? 

– Хуулийн дагуу шинээр элчин сайд нарыг дахин тодруулж, Засгийн газар, Ерөнхийлөгч, УИХ-д танилцуулж өргөн мэдүүлэх ажил бий. Энэ онд хугацаа нь дуусаж хэтэрсэн 7 орон, хугацаа нь болчихсон 10 гаруй орон байгаа ба 20 элчин сайдын асуудлыг УИХ-д оруулж, шийдвэрлэх юм. Энэ ондоо багтаад энэ ажлыг хийнэ. Хугацаа нь дууссан ч үргэлжлүүлэн ажиллаж байсан долоон хүнийг татсан. Харин ирэх онд хугацаа нь дуусах 10 гаруй элчин сайд байна. Нийтдээ энэ оны төгсгөл, ирэх оны эхэнд 30 орчим Элчин сайдын томилгооны асуудал яригдана”  Энэ ондоо багтаагаад эхний ээлжинд хугацаа нь дууссан 10 гаруй элчин сайдын асуудлыг УИХ-д оруулахаар төлөвлөж байна.

-Гадаад харилцааны салбарт тулгарсан том бэрхшээл бол дипломат албан хаагчдийн хууль бус гэмт хэрэгт нэр холбогдох асуудал. Үүнээс улбаалж Монгол улсын нэр хүнд гадаадад унаж буй. Үүний эсрэг ямар арга хэмжээ авсан бэ? Тухайлбал хэдэн жилийн өмнө хар тамхины хэрэг гарсан.

-Хар тамхитай холбогдсон хоёр иргэнийг өнгөрсөн онд холбогдох хуулийн дагуу ялыг нь эдлүүлсэн. Бас 69 дипломатын хэрэг дээр Гадаад харилцааны яамнаас хяналт шалгалтыг хийж, салбар яамны системд ажиллаж байсан долоон албан хаагчийг албанаас нь халсан. Цаашдаа дипломат албанд ажиллаж байгаа ажилтнууд хар тамхи болон хууль бус үйлдэл гаргахгүй байх талаар арга хэмжээг авч ажиллаж байгаа.

-Та БНХАУ-ын Гадаад хэргийн сайд болон ОХУ-ын сайд нартай уулзсан. Энэ үеэр Монгол Улсыг ШХАБ-д элсэх асуудлаар шахалт үзүүлсэн гэдэг асуудал яригдаж байсан. Та Гадаад харилцааны сайдын хувиар энэ асуудалд ямар байр суурьтай байгаа бол?

-БНХАУ-ын Гадаад хэргийн сайд Ван И Монгол Улсад айлчлах үеэрээ ШХАБ-д “Монгол Улсыг элсээч ээ” гэдэг байр суурийг санал болгосон. Миний бие ОХУ-д албан айлчлал хийх үед тус улсын гадаад хэргийн сайд С.В. Лавровтой уулзалт хийхэд энэ асуудлыг санал болгосон. Монгол Улс 2004 оноос ажиглагчийн статустай явж ирсэн. Өнөөдрийн хүртэл энэ байр суурь хэвээрээ байгаа. Хамгийн сүүлд 2018 оны зургадугаар сард БНХАУ-д болсон дээд хэмжээний уулзалтын үеэр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга “ШХАБ-д шат ахиулан оролцох боломжтой. Үргэлжлүүлэн судална” гэдэг байр суурийг илэрхийлсэн. Өнөөдөр манай байр суурь энэ түвшинд байгаа гэдгийг тэмдэглье.

-Өнгөрсөн Засгийн газрын үед АНУ-ын Конгресст гуравдагч хөршийн худалдааны хуулийг өргөн барьсан. Энэ ажил ямар шатанд явж байгаа вэ?

-Юуны өмнө Америк, Монголын харилцаа стратегийн түвшинд өргөжин, хөгжиж байгаа. Монгол Улс, АНУ-тай хийж байгаа худалдааны хэмжээ 2019 оны дүнгээс харьцангуй  нэмэгдэж байна. Монголоос 26 сая ам.долларын бараа бүтээгдэхүүн нийлүүлсэн бол АНУ-аас 290 сая ам.долларын бараа бүтээгдэхүүн орж ирсэн байдаг. Үүний зэрэгцээ 1991 оноос хойш АНУ-аас Монголд 240 сая ам.долларын тусламжийг үзүүлсэн. Одоо хэрэгжүүлэхээр ярьж буй хамгийн том төсөл бол Улаанбаатар хотын усан хангамжийг дээшлүүлэх, 350 сая ам.долларын өртөгтэй төсөл юм. Энэ хууль удахгүй батлагдана гэсэн хүлээлттэй байна.

– Энэ онд хийгдэх айлчлал үлдсэн үү?

– Энэ ондоо төлөвлөгдсөн айлчлал байхгүй. Ирэх оны айлчлалын төлөвлөөг гаргасан. Энэхүү төлөвлөгөөнд дээд түвшний айлчлалууд багтдаг бөгөөд энэ нь нууцын зэрэглэлтэй байдаг тул нээлттэй хэлэх боломжгүй. Монгол улсын хувьд хоёр хөрш болон гуравдагч хөрштэйгөө байнгын харилцаатай байж, харилцан айлчлалыг өрнүүлсээр байх болно.

– Орон нутгийн сонгууль дууссантай холбоотойгоор ГХЯ-наас шаталсан сургалтыг зохион байгуулах уу?  

– Гадаад бодлогод хамгийн их оролцоотой байдаг улсууд орон нутагт ажилладаг. Тэгэхээр арванхоёрдугаар сардаа багтаад аймгуудын Засаг дарга, орлогч Засаг дарга болон гадаад харилцааны ажилтнуудын түвшинд сургалт явуулна. Энэ үеэр биеэ зөв авч явах, гаднынхантай хэрхэн харьцах талаар тусгай хичээл ордог. Сар гаруйн өмнө миний бие санаачлан бүх яамны дэд сайд, төрийн нарийн бичгийн дарга, гадаад харилцааны асуудал хариуцсан албан хаагчдийг хамруулан Монгол улсын гадаад бодлогын талаар цогц сургалтыг зохион байгуулсан. У.Хүрэлсүхийн засгийн газрын зүгээс гадаад харилцааны салбарт нэг цонхоор гэдэг бодлогыг хэрэгжүүлж байгаа. Монгол улсын гадаад бодлого нэг цонхоор явах нь зүйтэй юм.