“Болд төмөр Ерөө гол”-ыг дээрэмдэх гэсэн ажиллагаа Авдрантын “ногоон” Мөнхбат гэж хэн бэ

 Эрүүгийн элементүүд толгойгоо өндийлгөж, Хя­тадын гэмт хэрэгтэнтэй сүлбэлдэн  хүний  хувийн өмчийг, бү­тээж босгосон бүхнийг нь хэрхэн дээрэмдэх гэж улайрч байгаа талаар өгүүлсэн “Авдрантын хо­ригдол, алуур­чин хятад хоёрын шантааж” нийтлэл өнгөрсөн даваа гаригт ун­шигчдад хүрсэн билээ.

Товчхондоо   бол  Авдран­тад хо­риг­дож байсан “но­гоон” хочит Одсүрэн­гийн Мөнхбат, Хятадад зургаан хүний амь настай холбоотой хэрэгтэн Лам Пинг нар Монголын топ компаниудын нэг “Болд төмөр  ерөө гол”-ын захирал Б.Дэлгэрсайханыг шоронд суулгаж, компанийг нь хэрхэн дээрэмдэх гэж оролдсон талаар уг нийтлэлд өгүүлсэн.

Хятадтай нийлж Мон­голоо барьж идэх гэж оролдож буй “ногоон” Мөнх­бат Канадад байгаа гэнэ. Тэрээр нэгэн цагт өөрийнхөө нэрийн өмнөөс  Б.Дэлгэрсайханаас мөнгө нэ­хүүлж шантааж хийлгэх гэж оролдож байсан сэтгүүлч залуу руу утасдаж, “Миний тухай хэвлэлээр гараад байгаа юмыг чи бичүүлж байна” хэмээн дарамталсан сурагтай.

 “Ногоон” Мөнхбат  үнэхээр  Канадад байх магад­лалтай гэдгийг түүний  ойрын эх сурвалж баталж байна. Учир нь  О.Мөнхбат Ка­над улсад оршин суух хөрөнгө оруулалтын карт гэдэг юмыг авсан гэдгээ хэлж байсан аж.

Гэтэл ийм картыг тус улсад дор хаяж 300 мянган долларын хөрөнгө оруулсан хүн авах эрхтэй болдог гэдгийг учир мэдэх улс тайлбарлаж байна. Арав гаруй жил шоронд сууж зургаахан жилийн өмнө суллагдсан О.Мөнхбат тийм хэмжээний хө­рөнгийг гадаад улс руу хөрөнгө оруу­лалт болгоод гаргах ямар бизнесийг аль салбарт яаж хийв гэдэг яах аргагүй ан­хаарал татаж байгаа юм.

“Цахилгаан тээвэр” ком­­панийн за­хирал асан Жа­р­галсайханы охин­той хам­тарч байгуулсан “Эрдү” ком­пани гэхэд л трол­лейбустай хол­боотой бүхий л тендерийг өр­сөл­дөгчгүй авч, Жаргалсайханы Монголд угсарч байсан троллейбус, доубусны боолт, эрэг, хавтан хуванцар, шил түүнтэй хол­богдох иж бүрдэл, цахилгаан өрөм, данх­раат, явах эд анги, хөдөлгүүр, урд хойд тэнхлэг, дугуй, бүхээг, хаал­га, ци­линдр, автобусны сан­дал, шасси гээд хэрэгтэй бүгдийг нийлүүлжээ. Троллейбус бос­гоход хэрэгтэй бүгдийг “Эрдү” буюу О.Мөнхбатын компани нийлүүлж байсан гэсэн үг.

Түүнээс гадна нийтийн тээврийн салбарт есөн шир­хэг доубус угсрах ажлын 1.5 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөг бүхий гэрээ, ЗТБХБЯ-тай дахин 12 доубус угсрах ажлын төсөвт өртөг нь 1.9 тэрбум төгрөг бүхий гэрээг  “Цахилгаан тээвэр”  хийж байсан.

Тэр бүгдийг нь “Эрдү” гүй­цэтгэж байсан гэхээр хэр том хөдөлж байсан нь ойлгомжтой биз. Дээрээс нь бас болоогүй “Эрдү”-д “Их наран-Таван шар-МУИС” гэсэн чиглэлийг найр тавьсан байдаг. Тэгэхээр О.Мөнх­­батын “Эрдү” тус компанийн бүхий л тенде­рийг өрсөлдөгчгүйгээр аваад зогсохгүй  бас хамгийн олон зорчигчтой чиглэлийг өө­рийн болгож зорчигч бү­рийн халааснаас мөнгө хурааж байж.

Нийслэлийн Аудитын газ­раас хийсэн дүгнэлтээр бол, Жар­галсайхан захирал төрийн өмчийн эд хөрөнгийг зохих зөвшөө­рөлгүйгээр бус­­дад дур мэдэн ашиг­луулс­наар тус компанид орох ёстой байсан 1.5 тэрбум төг­­рө­гийг алдсан гэсэн. Энэ нь ч “Эрдү” компанитай нь холбоотой.

Ингэж дангаараа мо­­­­нопольдож байсан О.Мөнх­батын “Эрдү”-гийн тат­­ва­рын тайланг том­руулдаг шилээр тодруулж ха­раад ч татвар төлсөн гэх баримт олохгүй. “Эрдү” 2013 онд 40-өөд саяын орлого олж, 30-аад сая төгрөгийн алдагдалтай ажилласан гээд ямар ч татвар төлөөгүй байна. Ямар нь тендерийг бол хүүлж байгаа мөртлөө татвар гэхээр тэг байдаг, ямар нь болохоор дахин дахин шалгуулаад хосоо шувтруулж байдаг вэ гэдгийг татварынхнаас дахиад асуух хэрэг гарч байна.

Бас авсан ажлаа ч гүйцэд хийлгүй, “Цахилгаан тээ­вэр”-ийг алдагдалд оруулж байсан. Тэгсэн хэрнээ О.Мөнх­бат гэгч Канадад хөрөнгө оруулж, тус улсад орогнох эрх олоод авчихсан байдаг. Энэ бүх баримт юу хэлээд байгааг уншигчид тунгаана буй за.  Энэ бол Монголд бизнесийн орчин гэдэг ямар болчихоод байгааг харуулах баримт.

Манай хойд хөрш Оросын эдийн засгийн уналтыг олон улсын шинжээчид юу гэж дүгнэж байгаа талаар өнгөрсөн ням гаригт “Ийгл” телевизээр ярьж байсныг олон хүн үзсэн байж таарна. “Орост бизнес хийх орчин байхгүй болсон. Эрүүгийн элементүүд хуулийнхантай нийлж бизнесмэнүүдийг да­рамталж биз­несийг нь булааж авдаг тогтолцоо бий болсны горыг одоо амсч байна” хэмээн ярьж байна билээ.

Чухамхүү Орост нүүр­лэчихээд байгаа тэр­хүү эрүүгийн элемен­түүд хуу­лийнхантай нийлж биз­нес­мэнүүдийг дарамталж, бүтээж босгосныг нь бу­лаадаг тогтолцоо манайд бий болчихоод байгаагийн тод жишээ нь ардаа эрх мэдэл бүхий томоохон “гал хамгаалагч”-тай экс хориг­дол О.Мөнхбатын үйлдэл мө­нөөсөө мөн.

Хулгайн хэргээр давтан хэрэг­тэй шоронгийн хаалга татахдаа жолооч, автын засварчин мэргэ­жил­тэй гэж байсан энэ эр нарсанд байхдаа ч хэд хэдэн улстай хамтраад компани байгуулчихсан бололтой зүйлийг өөрөө ярьдаг юм билээ.

Шоронгоос гарч ирснээс хойш ч компани байгуулах ажлаа эрчтэй явуулж өнгөрсөн зургаан жилийн хоо­ронд долоо найман ком­пани байгуулчихсан байдаг. “Монголд байгаа гадаа­дын иргэдэд туслах төв”, “Азийн ган төмөрийн про­дакт”, “Некстл”, “Эрдү” гээд компаниудынх нь нэр ус ч хөвөрч өгнө. Үйл ажил­лагаа нь тодорхой биш, ул­сад татвар төлдөггүй олон ком­панийнх нь зарим нь гадаадын иргэдэд туслах нэрээр лиценз, тусгай зөв­шөөрөл, хууль бусаар тендер авахад л зориулж байгуулагдсан. Үүнийг тат­варын байгууллагуудад хүр­гүүлсэн 2014 оны санхүүгийн  тайлан балансуудаас нь санхүүгийн мэдлэг муу­тай хүн ч хялбархан ойл­гочихно.

Гэтэл тэдгээрийнх нь нэг “Эрдү” л гэхэд “Цахилгаан тээвэр” компанийн зарлагд­сан хэдэн тэрбумын өртөгтэй бүх тен­дерийг ямар ч өрсөлдөгчгүйгээр авч, их хэмжээний ашиг олсон байх жишээтэй. Үүнийх нь шанд өдгөө “Цахилгаан тээвэр” компанийн захирал асан Жаргалсайхан АТГ-т шалгуулж байгаа. Гэтэл ашиг олж хөлжсөн хөрөнгө оруулагч нэртэй О.Мөнхбат нь сул чөлөөтэйгөөр барахгүй гадаад улс оронд гахай шувууны мах зооглосон шигээ амьдарч байна.

Жаргалсайхан ч олзонд дуртай зангаар илт ашиг сонирхлын зөрчилтэй “Эр­дү” компанид ийм их хэм­­жээний тендер олгож төрийн мөнгө зав­шуул­с­ныхаа хариуцлагыг хүлээ­хээс аргагүй. Энэ компанийн 49 хувь Жаргалсайханы охин Сод­билэгийн нэр дээр байдаг төдийгүй захирал, нягтлангийн ажлыг хамтад нь хийдэг гэхээр тэр мэ­дэхгүйдээ хийсэн үйлдэл биш нь ойлгомжтой.

Тэгээд ч “Цахилгаан тээвэр” компани нь олон зуун сая төгрөгийг тен­дерийн урьдчилгаа нэрээр “Эрдү”-д цутгаж, нууц ноёнтон О.Мөнхбатад хууль бу­саар олгож байсан нь холбогдох байгуул­лагуудын шалгалтаар нэгэнт тодорхой болсон зүйл.

О.Мөнхбат үүгээр ч зогссонгүй, шоронд “бууны нохой” хийж байсан турш­лагадаа тулгуурлан бусдын талаар мэдээлэл цуглуулж, түүнийгээ шоронгийн тө­лөөлөгчдөд мэдээлдэг амь зуух мэхээ на­ранд хэрэг­жүүлэн томоохон ком­паниудын талаар үнэн худал нь үл мэдэгдэх баа­хан материал цуглуулан, түү­нийгээ ашиглаж бусдаас мөнгө завших ажлыг су­рам­­­гай гэгч хийж ирсэн бололтой юм.

“Болд төмөр Ерөө гол” компанид 2004-2005 онд орчуулагчаар ажиллаж бай­сан Э.Бямбасүрэн гэгчтэй нийлж захирал Б.Дэлгэр­сайханых нь талаар баахан худал хуурмаг материал цуг­луулж, түүнээс их хэмжээний мөнгө нэхэх ажилдаа шамдан оржээ. 2004 онд Б.Дэлгэрсайхантай хамтран компани байгуулж байгаад 2005 онд уг компаниас өөрийн эзэмшиж байсан хувьцаагаа нутаг нэгтэндээ зараад сураггүй алга болсон Лам Пинг гэгчтэй Э.Бямбасүрэнгээр дамжуулан уулзаж, их мөнгө амлан итгэмжлэл гар­гуулаад түүнийгээ хууль зөрчин баталгаажуулж ирээд хуулийнхныг хэрхэн “хул­хидсан талаар бид өм­нөх цувралдаа дэлгэрэнгүй бичсэн.

Мөн Лам Пинг гэгч хятад нь нутаг нэгтнээ нүүрсний орд газраа зарахаас татгалзлаа хэмээн өширхөж амь насыг нь зэрлэгээр хөнөөлгөсөн тухай ч бичсэн.

Өвөр Мон­голын Бугатад тэрбумтан Жөү овогтын амийг бүлэглэн санаатайгаар хөнөөсөн хэр­гийн захиалагч нь Лам Пинг гэдгийг Хятадын шүүх хэдийнэ тогтоосон ч тэрбээр хамаг хөрөнгөө зараад оргож зугтан Италид орогносон. Гэтэл “ногоон” Мөнхбат гэж сайн эр насаараа ну­таг­таа ирж чадахгүй бол­сон гэмт хэрэгтнээс хуу­рамч итгэмжлэл авчирч түүнийгээ ашиглан төрийн байгууллагад хадгалагдаж байдаг “Болд төмөр Ерөө гол” ХХК-ийн талаарх ма­териалуудыг хуулбарлан авахдаа заримыг нь сольж холин тэдгээр материалаа тус компанийн зарим ажил­танд үзүүлэхдээ, “Танай захирлын талаар маш ноцтой баримт байна.

Би Тагнуулын Ерөнхий газарт ажилладаг” хэмээн төрийн нэр барин өөрийгөө танилцуулахдаа захиралдаа энэ тухай хэл, тохирч болох юм хэмээн рекэтлэж эхэлсэн байдаг. Үүнийгээ тэрбээр “цагаан санал” хэмээн тодорхойлдог гэж байгаа. Мань рецидив шоронд “бууны нохой” байсныгаа наранд “тагнуулч” гээд ойлгочихсондоо Б.Дэлгэр­сайханд удаа дараа ноцтой баримт гэгчийн талаар дамжуулж, өнөөх “цагаан санал”-аа тавьж мөнгө нэхэхэд цаадах нь өгөхгүй гэсэнд л хамаг учир байгаа юм билээ.

“Ногоон” Мөнхбат зо­хиосон үлгэртээ хэт итгэн, өөрийгөө 2007 онд Австрали, Энэтхэг, Шинэ Зеланд гэсэн гурван улсын хамтарсан хөрөнгө оруулалттай “Азийн ган төмрийн продакт”-ыг байгуулж, Монгол Улсад тэр дундаа өөрийн төрсөн нутаг Сэлэнгэ аймгийн Дулаанхаан суманд төмрийн үйлдвэр байгуулах ажилдаа шам­дан орох гэтэл төмрийн ордгүй учраас гацсан аж.

Тэгээд төмрийн ордтой “Болд төмөр Ерөө гол” компанийг судлаад өмнөх хувьцаа эзэмшигч байсан гэмт хэрэгтний нэрийг барьж, Б.Дэлгэрсайханыг луй­вардсан  гэдгийг тог­тоосон мэтээр хуурамч бичиг баримт цуглуулсан байна.

Ингээд дүрдээ орсон “тагнуулч” маань манай Австралийн хөрөнгө оруу­лагч “Дэлгэрсайханыг Хя­­­­­та­дад их хэмжээний мөнгө зээлүүлсэн, судлаад үз­­сэн чинь хятад хөрөнгө оруулагчаа залилжээ” гэж өөртөө итгэл үнэмшил тө­рүүлж, их хэмжээний мөн­гө авна гэдгээ орчуулагч Э.Бям­басүрэн, БНХАУ-ын иргэн Ка Чи То, орчуулагч Баяраа нарт ярьж, үлгэртээ хэт итгэн, Б.Дэлгэрсайханаас олон сая доллар шантаажилж өгөхгүй гэхээр нь “гал хам­гаалагч” болсон эрх мэ­дэлтнүүддээ дулдуйдан хуу­лиар далайлган түүнийг шоронд хориулжээ.

Хуулийнхны шалгалтаар бүтэлгүй ажлынх нь зэс цухуйгаад ирэхээр тэд Б.Дэл­гэрсайхан болон түүний өмгөөлөгч рүү удаа дараа ярьж, бид нэхэмжлэлээ татъя, тэдэн сая доллар өгчих гэж өнөөх л “цагаан санал”-аа тавьж эхэлсэн байна. Гэвч хариуд нь  Б.Дэлгэрсайханаас хатуу үг сонсчээ.

Ингээд “ногоон” Мөнх­бат их хэмжээний мөнгө зарж, олон хүнд их мөнгө амлаж бий болгосон хуурамч материалууд нь юу ч үгүй цаас болсонд шаралхаж, уг баримтаа хэвлэл мэдээлллийнхэнд их мөнгө амлан элдэв зүйл бичүүлж эхэлсэн ч эцэстээ мөн л бүтэлгүйтэх замдаа орсон. Ийн Авдрантын шоронд 12 жил суусан “ногоон” О.Мөнхбат Лам Пингийн итгэмжлэгч нэ­рээр, түүнийхээ “алдсан” гэх мөнгийг олж өгөх гэ­сэн үлгэртээ цэг тавихаас аргагүй болж буй юм билээ.

Захиалгат аллагын эзэн Лам Пинг гэж хэн бэ

 Монголд ардаа томоохон “гал хамгаалагч”-тай О.Мөнх­­­бат хятад түнш Лам Пин­гээ нутгаасаа оргон зайлс­­­ныг Б.Дэлгэрсайханаас бол­­­сон мэтээр ойлгуулах гэж, Б.Дэлгэрсайхан хятад түншүүд­тэйгээ нийлээд нутагт нь байлгах аргагүй болгосон мэт зүйлийг ярьж байгаа аж. Гэтэл бодит байдал дээрээ Лам Пинг гэж энэ хятад ямар хэрэг үйлдсэнийг дараах мэдээнээс харж болно.

“Өвөр Монголын Бугат хотын иргэн Лам Пинг 300 сая юанийн өртөг бү­хий нүүрсний уурхай ху­далдах хөрөнгө мөнгийг ганцаараа завшихын тулд алуурчид хөлслөн 2005 оны дөрөвдүгээр сарын 29-ний өдөр Жөү Жинь Шинь гэдэг тэрбумтны амийг хөнөөсөн. 2006 оны гуравдугаар сарын 15-ны өдөр бусдын захиалгаар хүний амь нас хөнөөсөн Жау Вэй Фэнг на­рын долоон этгээдэд хол­богдох хэргийг шүүхэд шилжүүллээ”.

 Энэ бол 2006 оны гуравдугаар сарын 13-нд Хятадын мэдээллийн “Син­хуа” агентлагийн сур­валжлагч Танг Жи, Бай Бин нарын бэлтгэж интернэтээр цацсан мэдээний гол утга нь. Уг мэдээлэлд гэмт хэргийн тухай дэлгэрэнгүй өгүүлсэн байх бөгөөд шүүхээс алуурчдад болон захиалагчид ямар ял оноохоор төлөвлөсөн зэргийг ч дэлгэрэнгүй бичсэн бий.

Энэ хэрэг тухайн үедээ Хятадад ялангуяа Өвөр Монголын Өөртөө засах оронд том дуулиан тарьж байсан юм.

Дээрх гэмт хэргийн захиалагч болох Лам Пинг гэгч нь хэрэг шалгагдах үед сураггүй алга болж, улмаар Хятадын Цагдаагийн байгууллага Интерполд ханджээ. Хятадын эрэн сурвалжлагдаж буй этгээ­дүүдийн талаарх албан ёсны баримтад Лам Пингийг 2005 оны зургадугаар сарын 17-ноос эхлэн эрэн сурвалжилж байгааг тэмдэглэсэн байдаг.

Мөн 2006 оны хоёрдугаар сарын 20-нд мэдээллийг нь шинэчилсэн байна. Ингэж Хятадад эрэн сурвалжлагдаж байгаа гэмт хэрэгтэн Монголд үе үе ирдэг байсан байж болзошгүй гэдэг асуудал ч бас байгаа юм. Хятадын ЭСЯ-наас өн­гөрсөн намар манай ЦЕГ-ын Гадаад хамтын ажиллагааны хэлтэст нэгэн бичиг иржээ.

 Уг бичигт хоёр улсын Засгийн газар хоорондын холбогдох гэрээ хэлцлийн дагуу гэмт хэрэгтэн эрж хайх тал дээр хамтран ажил­ладаг бөгөөд энэ дагуу 2005 оны дөрөвдүгээр сарын 9-нд оргон зайлсан Лам Пинг Монголд ирдэг байж болзошгүй мэдээлэл байгаа бөгөөд түүнийг олж баривчлах тал дээр хамтарч ажиллаж дэмжлэг үзүүлнэ үү гэсэн утгатай байжээ. Эндээс Лам Пинг гэгч энэ хэрэгтэнг эрэн сурвалжлах ажил одоо ч хэвээр гэдэг нь харагдаж байгаа юм.

 Лам Пинг нь 1959 оны нэгдүгээр сарын 1-нд төрсөн. Хэрэг үйлдэх үед Хятадын хууль хяналтынханд үлдсэн баримтаар Хонгконг Жиү Лионг жиань ша-жиао жалиань вэй 90 тоот. Хель тонь В байрны В-ийн Е гэсэн хаягаар оршин сууж байсан.  Түншээ захиалгаар хөнөөлгөсөн Лам Пинг өөрөө оргон зайлж, захиалгат ал­лагыг гүйцэтгэсэн долоон хүний тав нь цаазлуулж, хоёр нь бүх насаараа хоригдох ял авчээ. Насаараа хоригдоно гэдэг шоронд үхнэ гэсэн үг болохоор үхсэн гэдэгтэй бараг л агаар нэг.

Ийм нэгэн дуулиант хэр­гийн гол зохион бай­гуулагч гэдэг нь нотлогдож, нутаг орондоо байвал цаазаар авахуулах нь тодорхой болсон Лам Пинг бусдын амиар олж авсан орд газар, уурхайгаа зараад зугтсан. Зугтаж яваад буудалласан газар нь Итали. Италиас ч итгэмжлэл бичнэ, Хонконгоос ч бичнэ. Сүүдрээсээ ч айж яваа хэрэгтэн хятадад арай л дэндсэн эрх чөлөө.

Харин түүнийг Б.Дэлгэр­сайханыг дээрэмдэх са­наа агуул­сан эрүүгийн гэмт хэрэгтэн О.Мөнх­бат­­тай холбосон хүн нь Лам Пинг Монголд байхад бүр тодруулбал, Б.Дэлгэр­сай­хантай хамтарч “Мон­таймайнз” компанийг бай­гуулж байх үед орчуулагчаар нь ажиллаж байсан эмэгтэй. Тэрээр олж авсан мэдээллээ ашиглан их мөнгө олох санаатай байсан ч бүтээгүй. Санааг нь бүтээж саалийн үнээ болох хүн өөрөө олдсон нь О.Мөнхбат гэж арван жил аавынд сууж муу хэргийн ном хангалттай үзээд гарч ирсэн нэгэн.

Тиймээс түүнтэй хамт Италид очиж Лам Пингтэй уулзан итгэмжлэл гэгчийн үлгэр эхэлсэн байдаг юм. Эд нарын шинэ золиос болсон Хонконг паспорттой хятад эр Ка Чи То нэхэмжлэхээсээ татгалзаж, энэ тухай нь шүүхийн шийдвэр гарсан, бас түүнийг “Сагсайдсан” зэргийн талаар үргэлжлүүлэн хүргэх болно.

Үргэлжлэл бий…