Монгол хэлний тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв

Улсын Их Хурлын чуулганы баасан гараг /2015-02-06/-ийн үдээс өмнөх хуралдаанаар Монгол Улсын Эрдэнэсийн сангийн үндсэн сангийн орлого, үндсэн болон гүйлгээ сангийн зарлагын 2015 оны төсвийн тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хаалттай хэлэлцлээ.

Дараа нь Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдаан нээлттэй горимд шилжиж Зарим байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг хэлэлцэв.

Мөн хуралдаанаар Улсын Их Хурлын гишүүд Монгол хэлний тухай болон холбогдох бусад хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ. Энэ төслийг анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн талаарх Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны болон Төрийн байгуулалтын Байнгын хорооны хамтарсан санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Р. Гончигдорж танилцуулав.

Тэрээр танилцуулгадаа, Байнгын хороодын тогтоолоор дээрх хуулийн төслийг Байнгын хороодын болон нэгдсэн хуралдааны хэлэлцүүлэгт бэлтгэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийг 9 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй, ажлын дэд хэсэгтэйгээр байгуулан ажиллуулсныг тэмдэглээд, ажлын дэд хэсгийн хуралдааныг хоёр, ажлын хэсгийн хуралдааныг нэг удаа тус тус хийж, хуулийн төслийн талаар зарчмын зөрүүтэй 18, найруулгын чанартай 4 саналын томьёолол бэлтгэн Ажлын хэсгийн гишүүдийн дунд санал хураалт явуулж, олонхын дэмжлэг авсан саналыг Байнгын хороодын хамтарсан хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн гэв.

Ажлын хэсгийн бэлтгэсэн зарчмын зөрүүтэй 18 саналаас 17-г нь гишүүд дэмжиж, 1 саналыг ажлын хэсэг татаж авсан бөгөөд найруулгын чанартай 4 санал дэмжигдсэн тухай Ажлын хэсгийн ахлагч, Улсын Их Хурлын гишүүн Р.Гончигдорж гишүүдэд илтгэлээ.

Төслийн талаар гишүүд асуулт тавихдаа, энэ хууль хэрэгжих боломж нь ямар байгаа, хос бичиг, үндэсний монгол бичигт шилжих хугацааг хатуу заах нь зөв эсэх, хир үндэслэл, тооцоо гаргасан, үндэсний монгол бичигт шилжихдээ туйлшрахгүй, дарамт шахалт үзүүлэхгүй байх, монгол хэл, бичгийн зөв бичих дүрмийн өөрчлөлтүүдийг нийтэд хэрхэн хүргэж, зөв хэрэглээг хэвшүүлэх, үндэсний монгол бичгийг ерөнхий боловсролын сургуулийн 6 дугаар ангиас зааж эхлэн гэдэг нь ямар учиртай, албан байгууллага, нийтийн үйлчилгээний газар, гудамж, талбайн нэр, хаягийг монгол бичгээр нэг мөр болгож бичих, жигдлэх асуудал төсөлд хэрхэн тусгагдсан, латин үсэг хэрэглэх эсэх зэрэгт Байнгын хороод болон Ажлын хэсгийнхний анхаарлыг хандуулж хариулт авав.

Үүний дараа Байнгын хороодын дэмжсэн зарчмын болон найруулгын чанартай саналын томьёоллоор санал хураалт явууллаа.Тухайлбал, төсөлд, “энэ хуулийн 11.1.2-т заасан үндэсний бичгийн хөтөлбөрийг үе шаттай хэрэгжүүлж зохих бэлтгэл хангасны үндсэн дээр төрийн болон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага албан хэргээ кирилл болон үндэсний хос бичгээр хөтлөн явуулна” гэсэн хэсгийг олонхын саналаар төсөлд нэмж тусгахаар болов.

Мөн “суралцагчдын дийлэнх олонх хүн амын өөр хэл бүхий үндэстний цөөнх байвал сургалтыг хос хэлний хөтөлбөрөөр явуулах бөгөөд хос хэлний хөтөлбөрийн агуулгыг батлах”, “үндэстний цөөнх монгол хэл болон эх хэл дээр боловсрол эзэмших, соёл, зан заншлаа өвлөх, шинжлэх ухааны үйл ажиллагаа явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах” гэсэн заалтыг төсөлд тус тус нэмлээ.

Түүнээс гадна өөрчлөн найруулсан, тухайлбал, “энэ хуулийг 2015 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө”, “энэ хуулийн 7.2 дахь хэсгийг 2025 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөнө” гэсэн хууль хүчин төгөлдөр болох зүйлийг олонх хүлээн зөвшөөрлөө.

Гишүүдийн олонхын саналаар уг хуулийн төслийг дараагийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр холбогдох Байнгын хороодод шилжүүлснээр Улсын Их Хурлын чуулганы үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан өндөрлөв гэж УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл, мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.