Дэлхийг “чичрүүлсэн” Монгол жанжид

Манай цэргийнхэн Оросын цэргийн жанжидын үйл амьдрал, гавьяаг нэгэн үе арван хуруу шигээ мэддэг байлаа. Гэвч дэлхий дахинд гайхагдсан монгол жанжидынхаа тухай А-гүй явсаар өнөөг хүрч байна. Дэлхийн нэрт улс төрч асан, Энэтхэгийн Ж.Неру “Александр Македонский, Юлий Цезарь нар Чингисийн цэргийн жанжидын хажууд юу ч биш байсан”-ыг шударга үнэлжээ.
Үнэндээ Хүннүгийн их хаан Атиллагаас аваад Хамаг Монголын Хабул, Чингис хаан, түүний алдарт жанжид Мухулай, Боорчи, Борохул, Зүчи, Хасар, Цагаадай, Өгөдэй, Тулуй, Зэв, Зэлмэ, Сүбээдэй, Хубилай, Урианхадай, Бат, Манжийн эсрэг тэмцсэн Лигдэн хаан, түүний хойчис Өлзийтөмөр нарын тухай бид сайтар мэдэх бил үү?
Түүнчлэн дэлхийн дайдад монгол морины туурайн мөрийг гарган олон улс орныг эрхшээн Их Монгол Улсаа тэлсэн их жанжид буюу Чех, Араб, Солонгос, Ирак, Сирид хүрсэн Байдар, Элжигдэй, Жалайрдай, Хүлэгэ нарын талаар дуулсан уу? Бас Ажуу, Баян, Хөлгөн, Хадаан зэрэг жанжид байсныг сонссон уу? 17-хон настайдаа 20000 цэрэг командлан дайснаа дарж явсан Ойрадын Галдамба баатар, халдаар ирсэн Мин улсын Ин Зүн хааныг барьж 5 жил аргал түүлгэсэн Эсэн тайш гэх мэт. 1218 онд 20000 цэрэг удирдан Хар Кидан улсыг дайлаар мордсон Зэв жанжин 25 настай байжээ. Тэр үеийн домог мэт монгол жанжид 13-тай хүүхэд ахуйгаасаа цэрэгт мордон хэрсүүжин зоригжиж, 20-25 насандаа бие даан их цэрэг захирч бусад улс гүрэн, тив дэлхийг дайлаар мордож явсан нь гайхалтай. Иймээс эзэн Чингис “Мянган цэргийг олохуй дор хялбар, нэгэн жанжиныг олохуй дор бэрх” хэмээн сургасан буй заа.
Атилла хаан Баруун Европт нүүж очсон Монголчуудын өвөг болох Хүннү гүрний их хаан. Түүний үед Хүннү нар хүчирхэг болж Дон, Днепрээс Дунай мөрөн хүртэл уудам газар нутгийг эзэлж, зүүн Ромын эзэнт улсаас алба авч байв. Европын ард түмнийг Хүннү нарын манлайлал дор нэгтгэсэн аугаа их Монгол хаадын нэг.
Байдар Чингис хааны хүү Цагаадайн 3 дахь хүү. 1235 онд ууган ах Бүритэйгээ Өгөдэй хааны удирдсан “Ууган хөвгүүдийн аян дайн”-д морджээ. Төв Азийн Цагаадайн хаант улсын цэргийг захирч Булгар, Хибчаг улсыг эзэлсэн. Мөн Баттай хамтран Оросын Зүүн хойт тал, өмнөд хэсгийг эзлэв. Дайн тулаанд эрэлхэг баатар, арга бодлого ихтэй гарамгай жанжин байжээ.
Балаа Чингисийн торгон цэргийн мянганы ноён. Архай Хасарын дүү. 95 мянганы ноёны нэг, цэргийн Чэрби. 1219 онд Чингис хаантай хамтран Сартуулыг дайлаар мордон Шин мөрний зүг зугтсан Жалал Ад Дин султан, хан Малиг нарыг нэхэн байлдаж Энэтхэг хүрээд 1225 онд буцаж ирсэн.
Бат хаан Чингис хааны ууган хүү Зүчийн ууган хүү. 1243 онд Алтан Ордот хаант улсыг байгуулсан. Эрэлхэг зориг, цэргийн эрдмээрээ Чингис хааны олон ач нараас ялгаран гарсан.

Үргэлжлүүлэн ЭНД дарж уншина уу…