Tag Archives: Монгол уламжлал

June, 2015

  • 17 June

    Тэдэнд өр зөөлөн нинжин сэтгэл гэж байхгүй

    Сүүлийн үеийн бөө нарын дунд албин тийрэн буулгаж удам угсаагаа буруу замруу хөтөлж буй хүмүүс олширсоор байна. Албин тийрэн буулгаж буй хүмүүс тэрхүү буруу замаасаа гархын тулд юу хийвэл зохистой болон хэнд хандах хэрэгтэйг учир мэдэх хүнээс тодрууллаа. Бөөгийн тавьлан группийн админ н.Наранзул -Тийрэн буулгасан хүн өөрийгөө мэдэх хэцүү. Албин нь оюун тархи мунхруулж, удам угсааг бузарладаг. Тухайн улаач хүний …

  • 17 June

    Н.Лхачин: Бөөгийн ёс бол маш хатуу, энэ замналаар явна гэдэг ч их хэцүү

    Бөөгөөр өвчилсөн бүр галзуурсан хүний тоо сүүлийн үед ихсээд байгаа нь нүднээ ил болжээ. Тэнгэрийн хүч сэргэж, хөрстөд түмэн онго бууж, цаг үе, мухардалд орсон ард түмэндээ туслах гэж тэнгэрийн онгодууд бууж байгаа хэмээн учир мэдэх хүмүүс хүүрнэдэг ч сайныг дагаж саар явсаар, энэ нь бүр туйлдаа хүрээд байгаа билээ. Энэ талаар зайран Н.Лхачинтай хэсэг хором ярилцлаа. -Бөө ихсэхийн хэрээр хуурамч, …

  • 16 June

    Гал тахих ёс

    Монголчууд гал голомтоо хаан эцэг, хатан эхийн голомтыг таслуузай хэмээн эрхэмлэдэг. Голомт гэдэг нь “ гал голомт” гэсэн утгатай. Гал ариуны, мөнх тэнгэрийн бэлгэдэл. Монголчууд гадны хүнийг хүлээж авахдаа хоёр галын хоорондуур оруулдаг байсан ба эдүгээ ч хүн нутаглуулагсад болон уналга, ачлагыг нь мөн ингэж ариулдаг заншил хэвээр байна. Голомт гэдэг бол нэг овог юм уу нэгэн удам угсааны залгамжийг …

April, 2015

  • 28 April

    Монгол хуримын бөгж буюу хаан бугуйвч, хатан сүйхний утга

    Монгол хурмын бөгж нь бусад орнуудын хурмын бөгжнөөс өөр хэлбэр дүрс болон утга агуулгатай юм. Хурмын бөгж нь хатан сүйх, хаан бугуйвч гэдэг монгол хээний дүрсээс үүдлэн хийсэн. Эрэгтэй хүний бөгжийг хаан бугуйвч, эмэгтэй хүний бөгжийг хатан сүйх гэж нэрлэнэ. Уг хээ нь үүрдийн бат бэх холбоог билэгдсэн тэмдэг. Иймд хоёр дүрст хээ хоорондоо холбогдсоныг хос залуучуудыг үүрд хамт бэх …

  • 25 April

    Хүргэнээ шинжихүй

    Монголчуудын ураг барилдах ёсон гурван мянга гаруй жилийн түүхтэй билээ. Энэ нь эртний монголчуудын нутгаас олдож байгаа олдвор, хадны сүг зургаас харагддаг. ХII-XIII зууны үеийн монголчуудын баримтлах ёсонд “хүргэдтэй талбихүй” хэмээх тусгай нэгэн заншил байжээ. Нууц товчооноос иш татсан дээрх мэдээг ашиглавал:      Есүхэй баатар хөвүүн Тэмүжинг дагуулж, түүнд гэргий олж өгөхөөр яваад Хонгирод аймгийн Дэй сэцэний охин Бөртэ-г гуйж …

March, 2015

  • 31 March

    Хүргэнээ шинжихүй

    Монголчуудын ураг барилдах ёсон гурван мянга гаруй жилийн түүхтэй билээ. Энэ нь эртний монголчуудын нутгаас олдож байгаа олдвор, хадны сүг зургаас харагддаг. ХII-XIII зууны үеийн монголчуудын баримтлах ёсонд “хүргэдтэй талбихүй” хэмээх тусгай нэгэн заншил байжээ. Нууц товчооноос иш татсан дээрх мэдээг ашиглавал: Есүхэй баатар хөвүүн Тэмүжинг дагуулж, түүнд гэргий олж өгөхөөр яваад Хонгирод аймгийн Дэй сэцэний охин Бөртэ-г гуйж уриг барилдахаар …

February, 2015

  • 17 February

    Золгох ёс

    Өндөр настай, нутаг орондоо хvндтэй хvмvvстэй хадаг барьж золгодог ёс байдаг. Хадагны амыг золгох хvн тийш харуулж хоёр гардан барьсаар золгож байгаа хvний хоёр гар дээр хадгаа эрхий хуруунд нь тулгаж алганд нь багтааж тавьсны дараа золгоно. Авч байгаа хvн хадгийг хоёр гардан аваад толгойн талыг нь баруун гар дээрээ тавьж, баруун гар талыг зvvн гар дээр эвхэн нугалдаг нь …

  • 17 February

    Шинэлэх ёс

    Хаврын тэргvvн сарын шинийн нэгэнд цагаан сарын баярыг тэмдэглэхдээ ёслол хvндэтгэлийн идээ, ундаа бэлтгэн, золгож шинэлдэг. Цагаан сарын битvvлгийг шинийн нэгний урьд орой ёсолдог бөгөөд цагаалгын ёслолыг өглөө ургах нарнаар туулай цагт эхлэн vйлддэг. Шинийн нэгний идээний vндсэн хэсэг нь давхарлан өрсөн бяслаг, эсвэл хавсай, ул боов юм. Манай ихэнх нутагт vндсэн тавгийн идээний бяслаг буюу боов хавсайг сондгой тоогоор …

  • 17 February

    Хөөрөг зөрүүлэн мэндлэх ёс

    Цагаан сар бол монгол түмний хүндэтгэл бахархлын их баяр байдаг. Энэхүү баяраар монголчууд эхлээд ахмад настнуудынхаа амрыг эрж золгож мэндэлчихээд суудалд сууж хөөргөө зөрүүлж сар шинэдээ сайхан шинэлж байна уу? -Таны бие лагшин тунгалаг уу? -Даага далантай, бяруу булчинтай Сүрэг мал онд мэнд тарган тавтай оров уу гээд хөөргөө харилцан солилцож тамхилж мэндээ мэдэлцдэг. Монголын ард түмэн хөөрөг, гаанс гэдэг …

  • 17 February

    Битүүний орой тотгон дээрээ яагаад мөс тавьдаг вэ?

    Монголчуудын эрт дээр үеэс дагаж мөрддөг ёс заншлын нэг бол Лхам хурах ёс юм. Энэ нь тэр жилийнхээ бурхан номын ажлыг хэрхэн дэлгэрүүлсэн, эх болсон зургаан зүйл амьтны төлөө буян үйлдсэн урган ирж буй жилдээ өөрсдийнхөө хийх буян номын ажил үйлсээ даатгаж Лхамаа шөнөжин хурж Цагаан сарын шинийн нэгний өглөө Цэдэр балингаа залдаг билээ. Битүүний орой айл өрхүүд зүүн хатавчиндаа харгана …

  • 16 February

    Даллагын уутны учир

    Монголчууд бид “буян арвижиг” хэмээн бэлгэдэж айл бүр даллаганы уутыг бурхан шүтээндээ залдаг. Даллаганы уутыг хүмүүс өөрсдөө хийж болно. Хэмжээ нь өөрийнхөө мухар тохойноос багагүй байхаар хийх бөгөөд түүнээс бага байвал буян хишиг нь тэр хэмжээгээр   тааруу байна гэж үздэг. Мөн тухайн  орны будаа тариа хэмждэг хамгийн жижиг сав суулганаас бага байж болохгүй ч гэлцдэг. Монголчууд бид ихэвчлэн торгоор  хийдэг. …

  • 8 February

    Хөөрөг зөрүүлэн мэндлэх ёс

    Cap шинэ ч ойртлоо. Сайхан хөөрөг зөрүүлэн, мэндлэх нь цагаан сарын нэгэн онцлог, эрхэм ёс заншил билээ. Монгол эрчүүд эртээс инагш чамин хийцтэй, үнэт чулуугаар урласан гаанс, хөөрөг эдэлж, хэрэглэхийг эрхэмлэсээр ирсэн. Хөөрөгний чулуу л гэхэд олон янз байдаг.   Тухайлбал, хамгийн сайн номин Афганистанд, хаш нь Оросод, пийсүү Бирмд байдаг бол хамгийн шилдэг мана Монголд байдаг аж. Монгол орон усан …

  • 7 February

    Энэ хүн эх бичиг соёлоо доромжлох эрхтэй юу?

    Өчигдөр УИХ-ын чуулганаар эх хэл, бичгийн асуудлыг хэлэлцжээ. Энэ үеэр  УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат “Эдийн засаг хүнд байхад энэ хуулийг хэлэлцэх шаардлага байна уу. Өнгөрсөн улирсантай зууралдаад байвал урагшаа явахгүй. Өмнөх түүхээ тодорхой хэмжээнд л ярья. Бид тэртээ тэргүй том үндэстэн шүү дээ. Том бодлого явуулах ёстой. Математик, физик зэргийг илүү хөгжүүлэх учиртай. Хүүхдүүдээ яаж зовоох гээд байгаа юм бэ. А.Бакей …

January, 2015

  • 23 January

    Бүсгүй хүний арван таван эрдэм

    “Хатан хүний арван таван эрдэм” гэсний хатан хүнийг төр ёсны шаштирт хааны хатан  гэсэн утгаар нь тайлбарласан байдаг  гэвч манайд өргөн дэлгэрсэн сургаалын зохиолуудад гардаг эмэгтэй хүний сайн сайхан шинж төгс цогцлоосон гэсэн өргөн утгаар аваад монгол сургаалын  хэд хэдэн зохиол, толь бичгийн оршилоос сийрүүлэн болгоолоо. Нэгдүгээрт: –Номуун (номын) ухаант шинж бүрдсэн Ном буянд дуртай, номын чанар таньдаг, номын садныг …