Хосни Мубарак их улстөрд эргэн ирж, Египет улс тайван амгалан болох уу

Египетийн тухай мэдээ мэдээлэл дайны фронтоос ирж буй мэдээтэй адил сонстдог болсоор удлаа. Тус улсад эсэргүүцлийн үйл ажиллагаа өдөр ирэх ту­сам чангарч, цус урсгасан тулаа­­­­нууд энд тэндгүй үргэл­жилсээр байна. Хуучин Ерөнхийлөгч Хосни Мубарак нь шоронгоос гарч байхад “Лалын ахан дүүс”-ийн тэр­гүүн Мурси эсрэгээрээ ба­ривчлагдах жишээтэй. Му­ба­ракийг юуны учир сул­лав. Тэр их улстөрд дахин орж, улс орондоо болж буй цус урсгасан тэмцлийг намжааж чадах болов уу.

Баривчлагдлаа, суллагдлаа

Хосни Мубарак Египет улсыг 30 гаруй жил тайван удирдсан. Түүнийг иргэд нь фараонтой зүйрлэж, өөрөө ч мөнх ингэж амьдрах юм шиг санаж байлаа. Гэвч бүх зүйл эсрэгээр эргэж, 2011 оны нэгдүгээр сарын 25-нд Египетэд эсэргүүцлийн томоохон арга хэмжээ дэг­дэв.

Жагсагчид шинэчлэлийг, бас Ерөнхийлөгч Мубаракийг огцрохыг шаарджээ. Нэг­дүгээр сарын 31-нд Ерөн­хийлөгч сайд нарын тан­химын бүрэлдэхүүндээ өөрч­­­­­­­­­лөлт оруулсан боловч жаг­сагчид түүнийг өөрөө огц­­рохыг эргэлт буцалтгүй шаардсаар л. Ингээд хоёр­дугаар сарын 11-нд Хос­ни Мубарак огцорсон түүх­­тэй. Мубаракийг огцорс­­ны дараахан тус улсын нийгэм, эдийн засгийн бай­­­дал муудаж, улс орны аюул­гүй байдал алдагдаж эхэл­­сэн юм.

Мубаракийг Ерөнхийлөг­чийн суудлаа өгсний дараахан олон зүйл ангиар буруутгаж эхэлсэн. Тухайлбал авлига авсан, хууль бусаар баяжсан, хүчнийхнийг удирдаж, жаг­сагчид руу гал нээсэн гэх мэт. Өнгөрсөн жилийн зур­гаадугаар сарын 2-нд шүү­хээс экс Ерөнхийлөгчид бүх насаар нь хорих ял оноосон. Харин дараа нь дээд шатны шүүхээс ялыг цуцал­­сан. Энэ оны дөрөв­дүгээр сард Египетийн шүүх Мубаракийг жаг­сагчдын үхэл­тэй холбоогүй гэж үзсэн боловч авлига зэрэг өөр асуудлаас болж суллаагүй билээ. Тэгвэл зургаадугаар сард Каирын шүүхээс Муба­ракийг зөвхөн хууль бусаар баяжсан гэж үзэж, чөлөөлөх шийдвэр гаргажээ.

Мубаракийн дараа эмх замбараагүй байдал нэмэгдсэн

Хосни Мубаракийн дараа Египетийн Ерөнхийлөгчөөр “Лалын ахан дүүс” хөдөл­гөөний тэргүүн Мухам­мед Мурси сонгогдсон. Муба­ракийн үед энэхүү хөдөл­­гөө­­нийг эрс хориглодог байсан юм.

Мурси засгийн эрхэнд дөнгөж нэг жил тогт­сон. Өнгөрсөн зургаа­ду­гаар сард Египетэд Ерөнхий­лөг­­чийн­хөө эсрэг үйл ажиллагаа явуулах нь нэмэгдэж, цэр­­гийн хүчээр түүнийг түл­хэн унагасан. Одоогоор тэр хорионд байгаа бөгөөд Үнд­­сэн хуулийн шүүхийн тэргүүн Египетийн түр Ерөн­хийлөгчөөр томилогд­жээ.

Гэвч Мурси огцроод ч Египет улс тайван амгалан болоогүй юм. Өнгөрсөн сараас хотын гудамжуудаар “Лалын ахан дүүс”-ийг дэмжигчид болон эсэргүүцэгчид мөр­гөлдөж, ла­­­лынхан “Ан-Нахда”, Рабия аль-Адавия талбайд түр хот­хон байгуул­сан билээ. Найм­­­­дугаар сарын 14-нд Египе­тийн ДХЯ эдгээр түр хот­хоныг хүчээр буулгаснаас болж лалынхан болон хүч­ний­хний дундах тэмцэл гаарчээ. Эдгээр тэмц­лийн улмаас хэдэн зуун хүн амиа алдаж, улс оронд онц байдал зарлахаас аргагүй болсон аж.

Хосни Мубарак Египетийн аврагч мөн үү

Тэгвэл Хосни Мубарак Египетийн улстөрд эргэн ирэх үү. Хэдхэн хоногийн өмнө энэ талаар хэн ч бодож байгаагүй нь лавтай. Гэвч экс Ерөнхийлөгч суллагдсан гэх мэдээлэлтэй зэрэгцээд олонх шинжээч үүнд баталсан хариу өгч эхэллээ.

Сүүлийн хэдэн өдрийн турш Каирын гудамжинд өдөр бүр хүний амь настай холбоотой хэргүүд гарч байгаа тул Египетийн шинэ засаг “Лалын ахан дүүс”-тэй тохиролцоонд хүрч чадахгүй нь гэсэн дүгнэлтэд дэлхий дахин хүрээд байгаа. Тэгвэл хэн Египет улсыг улстөр, эдийн засгийн хямрал, иргэний дайнаас салгаж чадах вэ.

Шинжээчид үүнд египет­чүүдийг өөртөө татаж чадах нэгэн залуу офицерын шинэ дүрийг тодруулж сууна. Энэ бол цагтаа Египетийн төрийн тэргүүн хийж явсан Хосни Мубарак юм.

Мэдээж тэр өдгөө 85 настай болохоор хэн ч залуу удирдагч гэж хэлж чадахгүй. Гэхдээ сайн бодож үзвэл өнөөдөр Мубарак л египетчүүдийг тайвшруулж чадах нэгэн бололтой. Үүн дээр нэмж хэлэхэд тэр төрийн хууль ёсны тэргүүн. Яагаад гэвэл түүнийг төрийн эргэлтээр унагасан. Тэгээд ч сүүлийн үед олон зуун гэм зэмгүй хүн амиа алдаж байхад хамгийн хүчтэй эсэр­гүүцэгчид ч Мубаракийн тө­лөө хоёр гараа өргөн са­нал өргөхөд бэлэн болжээ. Юутай ч хүмүүс түүнийг төрийн тэргүүн байх үед улс орон энх амгалан, хүмүүс нь ажилтай, аялал жуулчлалаас хэдэн тэрбумаар нь олдог байсныг санаж байгаа. Харин түүнээс хойш энэ бүхэн утаа мэт замхарсан аж.

Цэргийнхэн Мубаракийг урьдын адил дэмжиж байгаа гэж шинжээчид тэмдэглэж байна. Оросын ГХЯ-ны Моск­вагийн олон улсын харилцааны дээд сургуулийн улстөр судлалын тэнхимийн профессор Виктор Сергеев “Цэргийнхэн Хосни Муба­ракийг дэмжих байх. Олон хүн Мубаракийг түлхэн унагаснаар нөхцөл байдал эрс сайжирна гэж бодсон. Гэвч юу ч сайжраагүй. Ха­рин ч эсрэ­гээрээ бүх зүйл эрс муудсан. Эдийн засаг унаж, нийг­мийн амьдрал дорд­­сон. Энэ үед Мубаракийн удирдаж байсан үе гэгээлэг санагдах биз. Тиймээс цэр­гийнхэн улс орноо эмх зам­ба­раатай болгох гэж экс Ерөнхийлөгчөө суллахаар шийд­сэн” гэжээ.

 Ямар ч улстөр байхгүй 

Гэхдээ арай өөр хувилбар дэвшүүлж буй шинжээчид ч байна. Оросын олон улсын хэргийн зөвлөлийн шинжээч Георгий Мирский Египетийн экс төрийн тэргүү­нийг улс­төрийн амьд­ралд өнгөрсөн үеийн хүн хэмээн тэмдэг­лэ­жээ. Тэр­бээр “Өнөөдөр хуу­чин руугаа эргэн орох байсан юм бол тэр үед яах гэж хувьсгал хийсэн юм бэ гэж олон хүн хэлнэ. Тиймээс ч экс Ерөнхийлөгч шоронгоос сул­лагдсан нь Египетэд бодит нөлөө үзүүлэхгүй” гэж ярьсан байна. Түүнчлэн Оро­сын олон улсын хэргийн зөвлө­лийн шинжээч Леонид Исаев “Мубарак дахиж улстөрд орно гэж бодохгүй байна. Тэр одоо 85 настай, бас бие муутай. Арабын ху­вьсгалаас өмнө улстөр хөөж байсан түүний хүү, 49 настай Гамаль Мубарак түү­ний өмнөөс улстөрд орж болох ч тэдний гэр бүлийн нэр хүнд маш ихээр унасан учир төвөгтэй” гэжээ.

Тэгэхээр цаашид хэр­хэхийг харах л үлдлээ.