Tag Archives: Монгол уламжлал бахархал

May, 2018

• 4 May

  Р.Отгонбаатар: Мартагдсан, байхгүй болсон дурсгалуудыг олж авсан нь миний бахархал

  

  “Үндэсний бичиг үсгийн баяр-2018” цуврал арга хэмжээний хүрээнд ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн академич Р.Отгонбаатарын эртний үеийн судар бичиг, эд өлгийн цуглуулгаас дэлгэсэн үзэсгэлэн Төрийн Түүхийн музейд гарч байна. Түүний бичиг үсгийн соёлтой холбоотой цуглуулсан ховор нандин цуглуулга, тэдгээрийн түүхийн талаар бид хэсэг хором ярилцлаа.  -Үзэсгэлэнд эртний бичиг үсгийн соёлтой холбоотой нэн ховор төрлийн олон цуглуулгуудыг дэлгэсэн харагдаж байна. Та энэхүү …

March, 2018

• 22 March

  Баян-Өлгий аймагт аялах үед анхаарах зүйлс

  

  Казах түмний Наурызын баяр буюу Нарны баяр гуравдугаар сарын 22-нд өдөр шөнө тэнцдэг өдөр болдог билээ. Дастархан дүүрэн идээ будаагаа дэлгэж, домбор хөгжмөө уянгалуулан, хээ хуар болсон өргөө гэртээ хотол олноороо нар наашилсан цагийг билгэддэг Казах түмний Наурызын өнөөдөр тохиож байна. Аливаа үндэстний ёс заншлыг хүндэтгэх нь хөтөч хүний үүрэг байдаг. Аяллын хөтөч нартаа зориулан дараах мэдээллийг хүргэж байна. Жил …
• 11 March

  Бэр гуйх ёс

  

  Бэр гуйгч нь хүүгийн талын элч, охины талд хүндтэй нэгэн. Зарим хүн бэр гуйхдаа эх эцгийн аль нэг нь (гол нь аав) оролцох ёстой юм шиг ойлгодог. Бэр гуйх (бэр гуйхыг зарим газар ам сонсох гэнэ) боломжийн хүн олдохгүй, өөрсдөө явах тохиолдол гарч болох боловч энэ зан үйлийг авга, нагац, ахан дүү, танилаараа гүйцэтгүүлдэг заншил уламжлагдаж ирсэн юм. Бэр гуйхаар …

February, 2018

• 21 February

  “Шинийн наймны Цагаан дара эх” үзэсгэлэнгийн нээлт болно

  

  “Шинийн наймны Цагаан дара эх” үзэсгэлэнгийн нээлт болон “Нэг өдрийн цагаан дара эх” бурхан бүтээх үйл ажиллагаа 2018.02.23-ны 11:00 цагт Богд хааны ордон музейд болох гэж байна. “Бурхны зэрэгт хүрэн хүртлээ удаах бүх төрөлдөө би бүсгүй хүн байх болно” хэмээн тангaраглaсан гэдэг, хамаг бурхны хайр нигүүлслийн төлөөлөл болох Авалокетишвара-Жанрайсигийн нулимсан дуслаас мэндэлсэн гэх Цагаан Дарь Эх бурхны шашинтнуудын хамгийн их …
• 17 February

  Хүнд насаа хэлдэггүйн учир

  

  Эрт цагт хоёр найз адуучин байжээ. Тэгтэл нэг нь цаг бусаар өнгөрчээ. Түүнээс хожимхон нэгэн өдөр нөгөө найз нь адуундаа явж байтал үхсэн найз нь адууны дэргэд ирсэн сууж байхаар барахгүй өөрийг нь дуудаж байна гэнэ. Тэгээд очсон чинь “Надаас бүү ай. Хүрээд ир” гэж байна гэнэ. Тэгээд очсон чинь “Би Эрлэг Номун хааны адуучин болсон. Тэгээд чамд туслах хэрэг …
• 17 February

  Монгол эмэгтэйн мэдвэл зохих дом

  

  Шинжлэх ухаанаар батлагдаагүй ч үеийн үед хийсээр, мөрдсөөр ирсэн ардын уламжлалт дом засал дэлхийн аль ч улс үндэстэнд байдаг. Тэр дундаа нүүдэлчин монголчуудын дом заслын ухаан үнэхээр гайхамшигтай. Түүнээс хүн болгоны тэр бүр мэддэггүй ч эдүгээ хүртэл уламжлагдан ирсэн, зарим нутагт хийдэг дом заслын зах зухаас танилцуулья. -Жирэмсэн эхнэр төрж ядан хүндэрвээс гэрийн өрхний оосрыг тооноор оруулж унжуулан домноно. -Нярайлсан эхийн хөх хавдаж үрэвсвээс хөхнийх нь арьсан дээр хөөгөөр гэрийн тооно зурж …
• 17 February

  Монголын их Хатдын нууц түүх

  

  XIII зуунд, “Нууц товчоо” бичигдсэнийхээ дараахан халдлагад өртөн, нэгэн этгээд дундаас нь хэдэн хуудсыг урж тасдан хаясан гэнэ. Чухам энэ гээгдсэн хэсэгт Чингис хаан охин урагтаа соёрхол өргөн, эзэмшил газруудыг хувиарласан хэсэг байсан бололтой. Өөрөөр хэлбэл Их Монгол гүрний засаг засаглалд Чингис хааны охид, хатдын эзлэх хувь, үүрэг роль маш тодорхой туссан хэсэг байж. Чингис хаан охин Алага Бэхиэр Цагаан …
• 15 February

  Цагаан сар: Сар шинийн баяраар ашиглаж болох мэндчилгээний үгс

  

  Аманд нь амар мэнд бялхаж Атганд нь азын дөрвөн бэрх багтаж Айл гэрт тань инээд хөөр цалгиж Амар сайхан шинэлээрэй ********* Хатуу өвөл харьж, урин хавар айсуй Хамаг бэрхшээл үлдэж, угтах баяр айсуй Буурал жил улирч, буянт жил морилох нь Өвгөн жил харьж, өлзийт жил золгох нь, Дээдэс өвгөддөө хүндэтгэн золгож, Дүүрэн жаргалтай түвшин амгалан Таваг овоолон идээтэй, цараа бүрхсэн …
• 15 February

  Цагаан сар: Хадаг, архи хоёрыг хадгалж чадсан айлд эд мөнгө тогтдог

  

  Монгол түмний уламжлалт баяр болох цагаан сар удахгүй болох гэж байгаатай холбогдуулан таван өнгийн хадгийн билэгдэл утга учрын тухай уншигч та бүхэндээ мэдээлэл хүргэж байна. Монголчууд эрт дээр үеэс хадгийг эдийн дээд гэж төрөл бүрийн хүндэтгэлд хэрэглэж заншжээ.Таван өнгийн хадгийг архитай хамт хадгалж чадвал эд мөнгө тогтон амар тайван жаргалтай байна гэж үздэг байжээ. Эрт дээр үед айлууд цагаан сарын …
• 15 February

  Сүүг байр, байшингийн тагтан дээрээс өргөдөггүй

  

  Өргөл өргөх ёс нэн эртний болой. Өргөл өргөх сав суулга, хэрэгсэл тухайн цаг үеүддээ өөр өөр байсан бөгөөд өнөө цагт уламжлагдан ирсэн нь өргөлийн модон хувин, сацлын орбай юм. Өргөлийг Нар байгаа зүгээс эхлэн Нар зөв тойрч хөрсөн дээр зогсож өргөнө. Байр, байшингийн тагтан дээрээс өргөж болохгүй. Шинийн нэгнээс шинийн 15 дуусталх нэмэн нэмэн дүүрч байгаа Саранд, Сар байгаа зүгээс …
• 15 February

  XVII жарны “Тийн унжлагат” хэмээх шороон нохой жилийн шинж

  

  Хаврын амьсгал орсон өдрийн махбодыг гол болгон жилийн ноён нурууг шинждэг аргын дагуу “Шороон үхэр”-ийн шинжээр дүрсэлбэл “Үхрийн толгой болон бие шар, эвэр чих, сүүл, омруу, туурай нь улаан, шийр, ходоод, ногт нь ногоон, цулбуур нь хөх, амаа ангайж сүүлээ зүүн тийш шарваж явна. Үхэр хариулаач нь ногоон царайтай, үсээ зүүн тийш чихний ар, баруун чихний урдуур унжуулсан, цагаан дээлтэй, …
• 15 February

  Ууц тавих, шүүс хөндөх ёс

  

  Махыг их, бага, бүхэл гэж ангилдаг. Их бүхэлд хүзүү сээр өвчүүг дараалан тавьж хааг мөчлөн далны мөгөөрс, богтоос чөмөгтэй далтай холбогдох булуу, харьтны залаа зэргийг зочин руу харуулан тавьж, шийрний тахалцагийг гадагш оруулж, хоёр талд нь байрлуулаад дээрээс нь ууцаа тавина. Ууцан дээрээ толгойгоо чимж тавьдаг. Бага бүхэлд хүзүү сээр толгойг төлөөлж дал дөрвөн өндөр хавирга гуяыг төлөөлүүлж хонхт, шаант …
• 15 February

  Битүүлэх ёсон

  

  Монголчууд өвлийн адаг сарын сүүлийн өдөр битүүлдэг билээ. Битүүлэх гэдэг нь билгийн улирлын сар бүрийн гучинд тэнгэрт сар үл үзэгдэх битүү харанхуйгаас үүдэн буурал жилийн отголох өдрийг тэмдэглэхийг хэлнэ. Энэ өдрийг тусгай зан үйлээр үддэг. Мөн хүнээс зээлсэн мөнгө, зоос, эд мал байвал даруйхан эргүүлэн өгөх, хэрэлдэж эв түнжин эвдэрсэн хэн хүнтэй зориуд уулзаж эв эеэ засдаг сайхан уламжлалтай. Битүүний …
• 8 February

  Сүүг байр, байшингийн тагтан дээрээс өргөдөггүй

  

  Өргөл өргөх ёс нэн эртний болой. Өргөл өргөх сав суулга, хэрэгсэл тухайн цаг үеүддээ өөр өөр байсан бөгөөд өнөө цагт уламжлагдан ирсэн нь өргөлийн модон хувин, сацлын орбай юм. Өргөлийг Нар байгаа зүгээс эхлэн Нар зөв тойрч хөрсөн дээр зогсож өргөнө. Байр, байшингийн тагтан дээрээс өргөж болохгүй. Шинийн нэгнээс шинийн 15 дуусталх нэмэн нэмэн дүүрч байгаа Саранд, Сар байгаа зүгээс …

December, 2017

• 25 December

  Аригбөхийн эмгэнэлт төгсгөлийн нууц хэзээ тайлагдах вэ?

  

  Монголын Их гүрний сүүлчийн хаан болох боломжтой байсан Аригбөхийн эмгэнэлт амьдралын төгсгөл өдий хүртэл бүрхэг хэвээр байгаа юм. Монгол, Хятадын сурвалж бичгүүд болон судлаач эрдэмтдийн үзсэнээр Аригбөх Хубилайд бууж өгсөнөөс хойш хоёр жил орчим хугацаанд гэрийн хорионд байсаар 1266 оны 10 сарын 1-нд нас баржээ. Рене Груссе энэ талаар “Аригбөх 1266 онд нас барсан боловч үнэндээ насан эцэслэтлээ хоригдол байжээ” …