П.Цогтнаран:Судлаад үзэхэд их романч Ванчинбал, Инжаннаш нарын угсааны үр сад байдаггүй бололтой юм билээ

Өмнөд Монголын Шилийн гол аймгийн “Шилийн гол” сэтгүүлийн ерөнхий эрхлэгч, яруу найрагч Пунцагийн Цогтнарантай уулзаж хөөрөлдлөө. Тэрээр Монгол Улсад тавантаа ирж байгаа бөгөөд саяхан Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд болсон “Зуун яруу найрагч-зуун эх орны шүлэг” чөлөөт уншлагад оролцож найргаа дуудсан юм.

-Монгол уншигчдад шүлгээ уншиж сонирхуулсан танд баярлалаа. Та өөрийгөө манай уншигчдад танилцуулаач!

-Миний бие Дундад улсын Монгол хугацаат сэтгүүлийн гавьяат найруулагч, сонин мэдээ хэвлэлийн тэргүүний ажилтан, Дэлхийн хайку шүлгийн нийгэмлэгийн болон Өмнөд Монголын зохиолчдын гишүүн, Дундад улсын умард орны шилдэг сэтгүүл болох “Шилийн гол”-ын ерөнхий эрхлэгч хүн байна.

Сая би “Монгол гэдэг овог аймаг

Морин дээр хаан нь

Нийслэлтэйгээн явж байсан

Түүх, үнэн хоёроо би мэднэ

Төмөр мэт гэрчийг дэлхий мэднэ

Бурхан тэнгэрээс бууж ирдэг үсэг бичиг минь

Бутраагүй, бусниагүй босоогоороо байна

Зарлиг шигээ

Үг хэлнийхээ

Байлдагч болон жагсаж

Жанжин шигээ

Өв соёлоо

Батлан сахиж байна

Хаан нь хэн бэ? Бид юм

Харваас бүүр шударга сайдууд юм

Төрдөө гэвэл

Боорчи шиг зүтгэж сурсан

Түмэндээ гэвэл

Боол шиг зүдэрч явсан

Хал хайр хоёроо багтаасан

Харцтайгаан адилхан

Хаан бол би юм.

Эрх чөлөө минь үүний

Тонгорго шиг гэрч

Эзэн шигээ амьдрал минь

Тангараг шиг баримт

Гишгэхээс уудам газар минь

Харааг хол тавьдаг

Гийгүүлэхээс ургах наран нь

Хажууд байх шиг манддаг

Их Хаан нутгийн иргэн би

Ертөнцөд өөрийн биедээ хаан юм

Өргөн хангай, говь минь

Газрын хаан

Өндөр Алтай оргил минь

Уулын хаан

Өв их соёл минь

Номын хаан

Өвөг богд Чингис минь

Дэлхийн их Хаан

Алхсан мөр минь

Алтанхан түүхтэй

Би хаан юм аа” гэж “Өөртөө би хаан” хэмээх шүлгээ уншлаа. Улсууд алга ташиж их сайхан хүлээж авсанд баяртай байна.

-Та яруу найрагч, уран зохиолчийн намтар цадигаасаа хуваалцаач?

-Дундад улсын бүх орны анхдагч “Уянгын мишээл” радио уран зохиол-яруу найргийн уралдааны тэргүүн шагналт, Хятад улсын “Гэлгэн уянга” шагналт уралдааны “Алтан одон”-ы эзэн, Өмнөд Монголын уран зохиолын дээд шагнал “Солонго” шагналт яруу найрагч юм. Одоогоор бүтээл минь япон, англи, хятад зэрэг хэлнээ орчуулагдаж, хөндлөн бичгээр Монгол Улсын уншигчдад бүтээл маань хүрсэн. Монгол найрагчдаасаа Бавуугийн Лхагвасүрэн, Тангадын Галсан, Артай нарын ахмадуудаа хүндэлж уран бүтээлийг нь дээдэлж явдаг даа. Манай сэтгүүлийн “Сувдан шигтгээ” буланд Монгол Улсын төрийн шагналт Цогдоржийн Бавуудорж нарын олон найрагчдын шүлэг зохиол хэвлэгдсэн шүү.

-Бичиж туурвисан ном бүтээл олон биз?

-Яруу найргийн “Далдын өндөр уул”, “Ил газрын нууц”, “Эртний ирээдүй” зэрэг шүлгийн түүврүүд, “Утгын хайгуул”, “Уянгын засуул” зэрэг шүүмж судлалын бүтээл туурвиж хэвлүүлсэн. “Эртний ирээдүй” шүлгийн түүврийг маань Дарьганга Харчин овогт яруу найрагч Ч.Эрдэнэбаатар уйгаржин монгол бичгээс кирилл үсэгт буулгаж, ардын уран зохиолч, соёлын гавьяат зүтгэлтэн Тангадын Галсан гуай эрхшээн соёрхож Монгол Улсад одоогоос дөрвөн жилийн өмнө гаргасан байгаа.

-“Хөх судар” зэрэг олон роман туурвисан Монголын их сонгодог зохиолч, бичгийн гайхамшигт хүмүүн Ванчинбалын Инжаннашийг Монголын бичиг соёлын хүрээнийхэн зохиол бүтээлээр нь төдийгүй төрөлх богд Чингис хааны алтан ургийн тайж язгуурт хүн гэдгийг дэндүү сайн мэднэ. Ванчинбал тайжийн удам угсааныхан өнөө Өмнөд Монголд байдаг болов уу?

-Ванчинбал гуайнх Ляонинь мужийн Зүүн Түмэд хошууны айл байсан. Манай Шилийн голоос их алс газар. Бид нэлээд сурагласан ч одоо тэднийхний онцгой үр сад гэх хүн үлдээгүй бололтой юм билээ. Аав, хүү Ванчинбал, Инжаннаш хоёр “Хөх судар”-ыг Монголоо гэх жинхэнэ элэг сэтгэлээр туурвисан дорнын их соёлт мэргэд байсан даа.

-Монгол Улсад тав дахиа ирлээ гэсэн. Хаагуур хаагуур явав?

-Эзэн Чингис хааныхаа түүхэн холбоотой газруудаар явж, их зохиолч Д.Нацагдоржийн “Миний нутаг” уянгын найраглалд гардаг олон сайхан газраар орлоо. Энэ удаа гэхэд Өвөрхангай аймгийн Хархорины хийд, дэлхийн энергийн төв болсон Дорноговь аймгийн Хамрын хийд, Аглагийн хийдээр зочлон зорчлоо. Монголын маань аль л өнгөтэй өөдтэй түүх дурсгалт газрууд энэ л нутагтаа байна. Тиймээс ч би “Хүй дарсан чулуу минь нутагтаа бий

Хүрч очих бодол минь нутагтаа бий

Овоон дээрээ чулуу нэмдэг Монгол

Орчлонг бүтэн эргэдэг байжээ” гэж би нэгэнтээ шүлэг бичиж байсан. Энэ сайхан монгол нутагт эх дэлхийн бүх монголчууд хүрч ирж сонирхоосой гэж би туйлаас их хүсдэг.

-Танаас саваагүй ч гэмээр нэг зүйл асууя. Монгол хүн шөлний хониороо амьжиргааныхаа бэл бэнчинг тодорхойлж байсан үе бий. Нэг хонины үнийн жишиг хилийн наана, цаана ямар байх шиг байна?

-Өмнө газарт нэг хонь дунджаар нэг мянган юанийн үнэтэй байна. Харин Монгол Улсын аль ч аймаг, суманд очсон нэг хонь таван зуун юаниас ч дээш үнэ хүрдэггүй юм байна. Тэгэхээр энд махны үнэ их хямдхан юм байна гэж бодлоо. Хэрвээ Дундад улсад хонь, үхрээ гэрээлж гаргавал их ашигтай байх болов уу.

-Та хэдүүлээ аж төрж байна?

-Бид хүү, охин хоёртойгоо дөрвүүл амьдардаг. Миний хүү цэргийн сургуульд сурдаг. Охин санхүүгийн сургууль төгссөн, банкинд ажилладаг. Олон хэлтэй хүн бий.

Эх сурвалж:dnn.mn

Л.Батцэнгэл