Та хурхираад байна уу?

 Насанд хүрэгсэд унтахдаа хурхирах нь жирийн үзэгдэл мэт санадаг. Гэтэл дийлэнх нь таргалсан хийгээд архи ууснаас болж хурхирдаг байна. Зарим хүүхэд унтах үедээ яагаад хурхирдаг вэ? Энэ талаар мэргэжилтнүүд  хурхирдаг хүүхдийн 90 хувь нь гүйлсэн булчирхай томорсонтой холбоотой хэмээн дүгнэжээ.   Хэрвээ таны хүүхэд унтаж байхдаа хурхирдаг бол энэ нь удаан хугацаагаар үргэлжилж байвал мэргэжлийн эмчид хандаарай. Мөн эмчид хандахаасаа өмнө хүүхдийнхээ өсөлт бойжилтыг сайтар ажиглаж, ямар шалтгаан зовиур илэрч байгааг тайлбарлаж зөв оношлуулах нь чухал.

Хурхирах гэж юуг хэлдэг вэ?

Агаарын урсгал амьсгалын замаар дамжих үед залгиур хоолойн зөөлөн бүтцүүд өөр хоорондоо мөргөлдөхөд үүсдэг дуу авиаг хурхирах гэнэ. Хурхирах нь хурхирч буй хүндээ гэхээсээ илүү орчин тойрны хүмүүст томоохон асуудал болдог.
Хурхирах нь хамрын жим ба залгиурын төрөлхийн нарийсал, хамрын ур, хүүхэн хэл урт, доод эрүү арагшаа байх, гүйлсэн булчирхайн томролт, таргалалт зэргээс үүсдэг.
Түүнчлэн хурхиралт үүсэхэд залгиурын булчингийн сулралт үүсгэдэг ядрах, нойрны хямрал, архи, нойрсуулах бэлдмэл, тамхи татах, бамбай булчирхайн үйл ажиллагаа багасах, хөгшрөлт зэрэг  хүчин зүйл нөлөөлдөг байна. Хурхиралт нь нойрон дундуур тархийг үе үе богино хугацаанд сэрээдэг тул өдөр нойрмоглох нь архаг хурхиралтын үндсэн шинжийн нэг болдог.   Тамхичид тамхи татдаггүй хүнээс хоёр дахин илүү хурхирдаг бол Их Британид 35 сая хүн хурхирдаг гэсэн тооцоо байдаг аж.

Эрүүл хүний хамраараа авсан амьсгал нь хоолой, гуурсан хоолой, амьсгалын сувгаар дамжин уушгинд хүрнэ. Мөн энэ замаараа буцаад гардаг гэсэн үг. Амьсгалын замын аль нэгэн хэсэгт нарийсалт, бөглөрөл эсвэл унжилт үүссэн бол тухайн хүн унтаж байхдаа хурхирах магадлал өндөртэй байдаг.

Хурхиралт үүсгэдэг хүчин зүйлүүд

1. Архи болон нойрсуулах эм
2. Илүүдэл жин
3. Ханиад, харшил, хамар битүү үед амаараа амьсгалах
4. Тамхи
5. Эгц дээшээ харж унтах
6. Хурхиралт нь нойрсолтын апноэ /амьсгал тасалдах/-г үүсгэдэг бөгөөд           амьсгалд оролцдог хүзүүний булчингууд амьсгалын замыг бөглөж унтаж          байх үед амьсгал үе үе тасалдаж хүчилтөрөгчийн дутагдалд ордог .
7. Бага зэрэг хурхирах нь өдөр ядарснаас, амралтгүй байснаас болдог.
8. Удаан хугацаагаар үргэлж хурхирах нь даралт ихдэх, зүрхний шигдээс зэргээс шалтгаалдаг.

Хурхиралтын амьсгалын замаас шалтгаалах нь
Хамар битүүрэхэд нөлөөлдөг хамрын ясанд үүссэн яс-мөгөөрсний мурийлт, хамрын мах буюу самсай хөөсөн, синусит, хүүхдийн хамарт мах ургасан зэрэг шалтгаанууд нь унтаж байхад хурхирах үүд хаалгыг нээдэг байна. Зөөлөн тагнай, хоолойны мах томрох зэрэг нь хоолойгоор амьсгалах замыг нарийсгадаг учир мөн хурхирах өөр нэгэн шалтгаан болно. Мөн хэт тарган хүмүүсийн хэл, хоолойн хэсэг их өөхөлсөн байдаг учир ялангуяа дээшээ харж унтаж байхад хоолойн хэсэгт даралт үүсгэж, улам ихээр хурхирдаг. Дууны хөвч, гуурсан хоолойтой холбоотой гэмтэлүүд нь хэржигнүүртэй амьагалах шалтгаан болно.

Архи тамхины хэрэглээний нөлөө
Тухайн хүний нас, эрүүл мэндийн байдал, архины хэрэглээ, зарим эм, нойрны дэг, тамхи татдаг, спортоор хичээллэдэг эсэхийг заавал харгалзаж үзэх ёстой. Энэ бол жаахан архи амссаны дараа хүний бие тайвширч, булчингууд суларсан эсвэл ханиад хүрсэний улмаас хамар битүүрч хурхирах төдий энгийн зүйл биш юм.

Таргалж, тайвширснаас болж хурхирах 
Нас ахих тусам ихэнх хүмүүсийн эд эрхтэн унжиж, суларч, булчингийн зангиралт багасаж эхэлдэг. Гэвч хурхирах асуудал бол заавал хөгшрөлтөөс шалтгаалахгүйгээр бие махбодь нь эрүүл, залуухнаараа байхад ч тохиолдож болох юм. Энэ юунаас шалтгаалдаг вэ? Хүнийг 20 настай байхад нь “та хурхирдаг уу?” гэж асуухад “үгүй” гэж хариулдаг байсан бол цаг хугацааны явцад тухайн хүний биед ямар өөрчлөлтүүд гарсан болохыг тогтоох хэрэгтэй. Энэ өөрчлөлтүүд нь ялангуяа эрчүүд гэрлэснийхээ дараа таргалж, хоолны дэглэмээ огцом өөрчилж, телевиз, компьютерийн өмнө их удаан суусны улмаас ийм асуудалтай болдог гэж хэлэхэд буруудахгүй. Хүн, биеийнхээ жингийн уялдааг алдахад олон төрлийн булчингаас бүтсэн хоолой, залгиур, хэл, тагнайн хэсэгт өөрчлөлтүүд орж, улмаар хурхирч эхэлдэг байна.
Шилжилтийн насанд хурхирах

Хэрвээ шилжилтийн насны үед хүн хурхирч байгаа бол эмчийн нарийн үзлэгийн хүрээнд дурандаж харахад ойлгогдохуйц өөрчлөлт биед гарсан байх магадлалтай. Үүнтэй ижил төстэй өөр нэгэн шалтгаан бол унтаж байхдаа амьсгалаа хэсэг хугацаанд /20-30 секунд/ зогсоох үйлдэл бүхий өвчин байж болзошгүйг тооцоолох хэрэгтэй. Энэ өвчний үед амьсгалын замд нарийсалт үүссэн байдаг бөгөөд нөгөөтэйгүүр хүний тархин дахь төв мэдрэлийн системээс шөнө унтаж байхад “амьсгал” гэсэн команд багасдаг учир хурхирах талтай байдаг. Энэ өвчиний үед өвчтөн 20-30 секунд огт амьсгалахгүй байж байснаа гэнэт цочиж, буцаад хүчтэй хурхирч эхэлдэг. Харин өөрөө сэрээд ийм үйлдэл хийснээ огт мэддэггүй.

Хурхирах зовиурыг хэрхэн яаж эмчилдэг вэ? 
Хурхирах зовиурыг багасгахын тулд асуудлыг бүхэлд нь авч үзэх нь чухал. Өөрөөр хэлбэл хамар битүүрэлтийг зүгээр болгосон ч, тухайн хүний ерөнхий эрүүл мэндийг сайжруулахын тулд шаардлагатай бүхнийг хийх ёстой. Спорт, хөдөлгөөнт дасгалыг нэмэгдүүлж, биеийн ерөнхий булчингуудыг чангалах нь нэгэн төрлийн эмчилгээ юм.

Тогтмол цагаар – эрүүл хоолохын зэрэгцээ, турах нь ихэнх өвчтөний зовиурыг анагаадаг учиртай. Хамар битүүрлийг ихэнх тохиолдолд хамар доторх мөгөөрс мурийсан байна гэж үздэг. Гэтэл энэ нь буруу ойлголт бөгөөд хамар доторх мурийлт бүр зайлшгүй мэс ажилбар шаардах хэмжээнд биш байдаг.

Анагаах ухааны оношилгоонд хурхирах нь хамрын мах буюу самсай хөөсөнтэй холбоотой байдаг. Хэрвээ хамрын мах нь эм уугаад багасах магадлалгүй бол лазерийн тусламжтайгаар хамрын махыг багасгаж энэ асуудлыг үндсээр нь шийдэх боломжтой. Мөн хоолойн мах томорсон, тагнай унжсан зэрэг асуудлуудыг ч лазерийн аргаар шийдвэрлэх бүрэн боломжтой.

Хурхиралтыг багасгах хүчин зүйлс

1. Орой спиртийн төрлийн ундаа хэрэглэхээс татгалзах
2. Жингээ тогтмол барих
3. Дэр дэрлэх
4. Хажуу тийш харж унтах
5. Хамраа амьсгалахад чөлөөтэй болгох