Өглөө.мн Шинэ өглөө, Шинэ мэдээлэл
“Хүний хөгжил хүүхдээсээ, улсын хөгжил хүнээсээ” гэсэн зүйр үгийг Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж нэгэнтэй хэлсэн байдаг. Гэвч манай улсын хөгжил цэцэглэлтийг түүчээлэх эрдэм боловсролтой залуучууд жилд хэдэн зуугаараа гадаадын их, дээд сургуулийг дүүрэгдэгч эх орондоо ирж ажиллаж амьдарах нь ховор. Тиймээс С.Баяр, Сү.Батболдын Засгийн газрын үеэс “Зөгийн үүр” хөтөлбөрийг санаачлан гадаадад ажиллаж амьдарч буй монголчуудаа эх орондоо ирэхийг уриалан дуудсан ч тэр бүр амжилтад хүрээгүй.
Тэгвэл өчигдөр ЭЗХЯ, НҮБ-ын Хүн амын сантай хамтран “Хөгжлийн бодлогын төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалт, хяналт шинжилгээ, үнэлгээний орчинг боловсронгуй болгох нь” сэдэвт Улаанбаатарын бүсийн семинарыг зохион байгууллаа. Энэ үеэр “Англи дахь Монгол боловсролын төв” ТББ-ын тэргүүн Ч.Жамцтай цөөн хором ярилцсан юм.
-Гадаадад байгаа монголчуудыг эх орондоо ирээд, улс орны хөгжил цэцэглэлтэд хувь нэмэрээ оруулаач гэж уриалсаар удаж байна. Гэвч өндөр хөгжилтэй оронд боловсрол эзэмшссэн чадварлаг залуучууд нь тэр бүр ирэхгүй тэндээ ажиллах сонирхолтой байгаагийн шалтгаан нь юу байна вэ?
-2000 оны эхэн үед Монголчууд тэр аяараа гадаад руу шуурч байлаа. 2006 оноос манай улсын эдийн засаг харьцангуй сайжирч цалин хөлсний үнэлэмж ч бага зэрэг дээшилсэн. Тухайн үеийн Засгийн газрын тэргүүнүүд ч монголчуудаа эх орондоо ирж ажиллаж амьдарахыг уриалж эхэлсэн. Эх орондоо амьдрах хүсэлтэй иргэдийн тоо ч олширсон гэхэд болно. Харин төр засгийн зүгээс “Өндөр хөгжилтэй оронд боловсрол эзэмшсэн гадаадад ажиллаж амьдарч буй монголчуудаа нутагтаа ирж, улс орнынхоо хөгжил, бүтээн байгуулалтдаа хувь нэмрээ оруулаач” гээд урьдаг. Гэсэн ч төр өөрсдөө ямар ч бэлтгэлгүй байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл хий хоосон уриалахаас хэтрэхгүй байна. Гадаадын зарим улс орнууд өндөр хөгжилтэй оронд амьдарч буй боловсролтой, ажлын туршлагатай иргэдээ татахын тулд томоохон далаацтай бодлого хэрэгжүүлж байна. Тухайлбал гадаадад байгаа монголчууд эх орондоо ирээд амьдаръя гэхээр хамгийн түрүүнд орон сууцны асуудалтай нүүр тулгарна. Тэд өрнөөс өрны хооронд, цалингаас цалингийн хооронд, айлын хажуу өрөө, аль эсвэл өндөр үнэтэй байр хөлслөөд бага цалинтай ажил хийхийг хүсэхгүй шүү дээ. Тиймээс энэ асуудлыг шийдчих том бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна.
-Ямар бодлого байвал зүгээр гэж бодож байна вэ?
-Гадаадад байгаа иргэдийг орон сууцжуулах хөтөлбөр хэрэгжүүлж яагаад болохгүй гэж. Гадаадад ажиллаж амьдарч байгаа иргэд ихэнх нь тодорхой хэмжээний хуримтлалтай болсон учраас урдчилгаа төлбөр энэ тэр дээр нэг их санаа зовохгүй.
За тэгээд ямар ажил хийх вэ гэхээр мөн л асуудал гарч ирнэ. Хэдийгээр гадаадад боловсрол эзэмшээд тэндээ ажиллаж байгаад ирсэн өндөр боловсролтой ч тэр бүр сайхан ажил олдохгүй. Төрийн албанд орно гэвэл танил тал, нам эвслийн ая талыг олох хэрэг гарна. Хувийн хэвшлийн томоохон аж ахуйн нэгжид өндөр цалинтай ажилд оръё гэвэл хуруу дарам ажлын байр гарна. Ингээд нөгөө сард 400-500 мянган төгрөгийн цалинтай ажил дээр буугаад өр, зээлийн хооронд амьдрахаас өөр аргагүй л болчихоод байна шүү дээ.
-Гадаадад амьдарч буй монголчуудын тоо баримт байна уу?
-Миний ажиллаж амьдарч буй Англи улсад гэхэд одоогоор таван мянга гаруй монголчууд бий. Нийт 250 мянган монгол хүн гадаадад амьдарч байна гэсэн албан бус тоо байдаг. Тэдгээрийн 50 хувь нь эх орондоо ирээд ажиллаж амьдарна гэвэл энэ нийгэмд эерэг өөрчлөлтийг бий болгоно биз дээ. Гадаадад байгаа иргэд зөвхөн Улаанбаатарт ирж амьдрах бус хөдөө орон нутагт ч гэсэн ажиллаж амьдрах боломжийг нь төр, засгийн зүгээс нээж өгөх хэрэгтэй.
Д.Баяржаргал
