Т.Болдбаатар: Авто тээврийн хэрэгслийг бүрт­­гэхдээ регистрийн дугаар олгох шаардлагатай

Авто тээврийн үндэсний төвийн захирал, НИТХ-ын төлөөлөгч, Монгол Улсын зөвлөх инженер Т.Болдбаатартай ярилцлаа.

-Автотээврийн үндэсний төвийн үйл ажиллагааны чиглэлийн та­лаар яриагаа эхлүүлье?

-Манай байгууллага улс, хот хоорондын нийтийн зорчигч болон ачаа тээвэр,  шуудан, жуулчин тээ­вэр­лэлтийн үйлчилгээг зо­хи­цуулах, зохион байгуулах, тээв­рийн хэ­рэгсэлд тех­никийн хяналтын үзлэг хийдэг. Мөн  нийслэл болон орон нутагт тээврийн хэрэгслийн шилжилт хө­дөлгөөний бүртгэл хөтлөх, авто тээврийн хэрэгслийн мэр­гэшсэн жолоочийн шал­галт авах, үнэмлэх олгох, улс, хот хооронд ачаа, зорчигч тээвэрлэж байгаа тээврийн хэрэгслийн хө­дөл­гөөний байршлыг тогтоож, шуур­хай зохицуулалтаар хангах үндсэн чиг үүрэгтэй ажиллаж байна.

-Манай улс жилд хэчнээн тээв­рийн хэрэгсэл импортоор авдаг вэ?

 -Импортын тээврийн хэрэгслийн бүртгэлийг Зам, тээврийн яам хийдэг. Жилд дунджаар 60 гаруй мянган тээврийн хэрэгсэл шинээр бүртгэлд хамрагдаж байгаа судал­гаа байдаг. Манай үндэсний тө­вийн хувьд нийслэл болон орон нутагт тээврийн хэрэгслийн шилжилт хөдөлгөөний бүрт­­гэл хөтөлж байна. Өнгөрсөн онд 100 гаруй мян­ган тээврийн хэрэгслийн шил­жилт хөдөлгөөн  хийгдсэн.

-Бүртгэлийг хоёр бай­гууллага хийж байгаа юм байна. Заавал хоёр бай­гууллага хийх шаард­лага бай­гаа юм уу. Эсвэл хууль, жур­маараа тийм зохицуулалттай юм уу?

-Заавал хоёр байгууллага хийх шаардлагагүй. Авто тээврийн га­зар им­пор­тын тээврийн хэрэгс­лийн бүртгэлийг хийж байсан. Ши­нэчлэлийн Засгийн газар бай­гуулагдаж зарим агент­лагуудыг татан буулгахад Авто тээврийн га­зар татан буугдаж үйл ажиллагаа нь Зам, тээврийн яаманд шилжсэн. Харин яам зарим үйл ажиллагааг нь манай үндэсний төвд шил­жүүлсэн гэсэн үг. Бүртгэлийн хувьд хуулиараа яамны харьяа байгууллага хийх ёстой.

-Сүүлийн үед улсын дугаарыг өөрчилж хот, орон нутгийн харьяалалгүй  болгож солих та­лаар хэв­лэл, мэдээллийн хэрэгс­лээр их ярьж бичих боллоо. Улсын ду­гаарыг заавал солих шаардлага байгаа юм уу. Ач холбогдол нь юу юм бол.

-Тээврийн хэрэгслийн улсын дугаар гэдэг бол тухайн тээврийн хэрэгсэлд олгож байгаа бүртгэлийн дугаар л даа. Давхардуулж олгохгүй байх ёстой. Бусад улс орнуудад ч ялгаагүй. Дугаарын бүтэц ихэвчлэн үсэг, тооноос бүрддэг. Манай улсад автомашинд олгож байгаа улсын дугаар гурван үсэг, дөрвөн тооноос бүрдэж байгаа. Одоо 80 гаруй сериэс дугаар  олгогдож байгаа нь 800 гаруй мянган авто машиныг бүртгэж, улсын дугаар олгох боломжтой гэсэн үг. Өнөөдөр манай улсад  500 гаруй мянган авто­машин бүртгэлтэй   байгаа. Харин хот, орон нутгийн харьяалалгүй болгох хэ­рэгтэй.

-Сүүлийн үед иргэд авто машин худалдах, худал­даж авах нь ихэсч байна. Авто машины  шилжилт хө­дөлгөөн хот,  хөдөөгийн хоо­ронд хэр их хийгдэж байна вэ? 

-Энэ шилжилт хөдөл­гөөнтэй уялдаж үргүй зар­­дал их гарч байна. Тухайлбал,  2013 онд шил­жилт хөдөлгөөний улмаас 30 гаруй мянган төмөр  дугаар  солигдож 600 орчим сая төгрөгийн үргүй зардал гарсан  байна. Манай улсад ашиглагдаж байгаа авто тээврийн хэрэгслийн улсын дугаар орон нутгийн харьяалал заадаг байсан боловч өнөөдөр ойлгомжгүй болоод байна. Жишээлбэл, Улаанбаатар хот УБ серийн дугаартай байсан бол одоо УН серийн дугаар олгож байна. Үүнээс гадна УБ болон УН серийн дугаартай авто тээврийн хэрэгсэл орон нутагт өнгөрсөн оны судалгаагаар 50 орчим мян­га, бусад аймгийн дугаартай авто­ тээврийн хэрэгсэл 5000 орчим байна. Эзэмшигчид нь Улаанбаатар хотын гэх дугаарыг орон нутгийн дугаараар солих сонирхолгүй бай­на. Ер нь орон нутагт олон серийн дугаартай авто­тээврийн хэрэгсэл ашиг­лагдаж байгаагаас хара­хад улсын дугаараар харьяалал тогтоож бүртгэдэг үйл ажиллагаа ач холбогдлоо алдаад байна л даа.

Манай улсад мөрдөж байгаа журмаар авто тээврийн хэ­рэгслийн арал, бүхээг, хөдөлгүүр, өнгийг засвар хийс­ний дараа өөрчлөх боломж­той тул тээврийн хэ­рэгс­лийн бүртгэлийн үнд­­­сэн мэдээллүүдэд өөрч­лөлт ордог. Иймд бүртгэл мэдээллийн бодитой сан үүс­­гэхийн тулд авто тээврийн хэрэгслийг  бүрт­­гэхдээ ре­­­гистрийн дугаар олгох шаард­лагатай байна. Тийм регистрийн дугаар нь одоо мөрдөж байгаа стандартын дагуу олгож байгаа улсын дугаар байж болох юм. Одоо мөрдөж байгаа стан­дартыг өөрчлөхгүйгээр ав­­то тээврийн хэ­рэгсэлд ол­гож байгаа улсын дугаа­рыг орон нутгийн харьяалал харгалзахгүй олгодог болгох, орон нутгийн харьяаллаар дугаарыг солихгүй байх, автотээврийн хэ­рэгс­лийг эзэм­шигчийн оршин бай­гаа хаягаар бүртгэж байх санал­тай байна. Ингэж бүртгэлийн үйл ажиллагааг бага боловч боловс­ронгуй  болгоход ямар нэгэн нэ­мэгдэл хөрөнгө шаар­­дахгүйгээс гадна одоо мөрдөж байгаа хуульд өөрчлөлт оруулахгүй.

-Тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдалд хя­налт тавих үү­­рэг нь танай байгууллагад бий. Яг энэ үүргээ биелүүлж ажил­лахад оношилгооны газрууд хэр хүрэлцээтэй байна вэ?

-Манай  үндэсний төв Улаан­баатар хот болон 21 аймагт тех­никийн хяналтын үзлэгийг 25 суурин төв болон зөөврийн тоног тө­хөөрөмжөөр тоноглосон 24  автомашинаар явуулын хэл­­бэрээр жилийн турш хийж байна.  Өнгөрсөн онд улсын хэмжээнд 428 мянга, үүнээс Улаанбаатар хотод 230 мянга, орон нутагт 198 мянган тээврийн хэрэгсэлд техни­кийн хяналтын үзлэг хийсэн. Тус үндэсний тө­вийн Улаанбаатар хо­тын есөн шугам бүхий дөрвөн техникийн хяналтын үз­­лэгийн төв жилийн турш буюу  355  хоног, өдөрт дунд­­жаар 11 цаг ажиллаж 1000-1500, жилд 350-500 мянган  тээврийн хэрэгсэлд техникийн хяналтын үзлэг хийх хүчин чадалтай. Харин энэ  онд  270 мянган тээврийн хэрэгсэл техникийн хяналтын үзлэгт хам­рагдах тооцоо байгаа ба Улаан­баатар хотын техникийн хяналтын үзлэгийн төвүүдийн хүчин чадлын 70 хүрэхгүй хувийг ашиглаж байна. Одоо тус үндэсний төвд хоёр шугам бүхий техникийн хяналтын үзлэгийн төв байгуулах тоног төхөөрөмж байгаа ба 2015 онд  техникийн хяналтын үзлэгийн төв байгуулахаар ажиллаж байна.

-Ам.долларын ханш өс­­сөнөөс шалтгаалж бүх ба­раа, ажил үйлчилгээний үнэ нэмэгдэж байна. Оношил­гоо­ны төлбөр нэмэгдсэн үү?

-Ер нь техникийн хянал­тын үйл ажиллагаа бол тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдалд төрөөс тавьж байгаа хяналт, ашгийн бус үйлчилгээ. Тийм учраас төлбөрийн хэмжээг нэмэх шаардлагагүй. Манай бай­гууллагын үйл ажил­лагаа хэвийн явагдаж байгаа.

-Төрийн өмчит үйлд­вэрийн газ­рын захирлуудын зардал өндөр байгааг ТӨХ-ноос ч хэлээд байгаа. Таны хувьд жилд хэчнээн удаа гадаадад томилолтоор ажил­лаж байна?

-Төрийн өмчит үйлд­вэрийн газрын захирлууд гэхээр л төрийн мөнгөөр га­даадад байнга зугаалж байдаг гэсэн ойлголт иргэдэд байдаг юм шиг байна лээ. Одоо тэгж гадаадад зугаалдаг үе багассан байх гэж харж байна. Миний хувьд өнгөрөгч  онд төрийн зардлаар нэг ч удаа гадаад явсангүй, явах ажил байсан уу гэвэл байсан. Гэхдээ эндээ Монголдоо хийх ажил нь илүү их, бас чухал байлаа.

-Та Нийслэлийн иргэ­­­­дийн ху­ралд Сонгино­хайр­хан дүүр­гийн иргэдийг тө­лөө­лөн ажиллаж бай­­гаа. Нийс­лэлийн иргэдийн хур­лаас ойрын хугацаанд танай дүү­рэгт хийгдэх томоохон ажлууд юу байна?

-Миний хувьд Сонгино­хайрхан дүүргийн 12, 13, 14, 15, 16, 17, 30, 31 дүгээр хорооны 33 мянга гаруй сонгогчоос Нийслэлийн ир­гэдийн хуралд сонгогдсон. Өнгөрсөн хугацаанд сонгогд­сон тойрогтоо зориулан нийслэлийн төсөвт хоёр тэрбум гаруй төгрөг суулган, оршин суугчдын байрнуудын дээврийн болон лифт засвар, хүүхдийн тоглоомын талбайн тохижилт, байрны дундах замын засвар зэрэг ажлууд хийгдэж эхэлж байна. Мөн манай дүүрэгт хотын хурал, хотын захиргаа тэр чигээрээ нүүж ирэхээр төлөвлөн бүтээн байгуулалтын ажил энэ хавраас эхлэх гэж байна. Бас Сонгинохайрхан уулынхаа бэлд “Авто худал­дааны  цогцолбор” барьж байгуулахаар Нийслэ­лийн иргэдийн хурлаас төлөвлөөд байна. Хотын хөгжил, хотын төв манай дүүрэг рүү ирнэ гэдэгт итгэлтэй байна.