Э.Тодгэрэл: Баясгалан эгч бид хоёр жүжгийн бэлтгэлээс болж бараг хамт амьдрах шахсан

Улсын драмын эрдмийн театрын залуу жүжигчин Э.Тодгэрэлтэй ярилцлаа.

-Та Улсын драмын эрдмийн театрт орсны дараахан анх удаа гол дүр бүтээсэн нь “Чөлөөт хос” жүжгийн дүр. Тэгвэл таны гол дүрд тоглосон бүтээл дахин тайзнаа тавигдах нь ээ?

-Монгол Улсын урлагийн гавьяат зүтгэлтэн найруулагч Найдандоржийн бүтээл болох инээдмийн, дуутай, бүжигтэй, хөгжимтэй “Чөлөөт хос” жүжиг олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдрийг тохиолдуулан Улсын драмын эрдмийн театрын тайзнаа энэ сарын 27, 28-ны өдрүүдэд тоглох гэж байна. Уг жүжигт миний бие УДЭТ-ын жүжигчин СТА Баясгалан эгчтэй хамтран тоглосон байгаа. Энэхүү жүжиг өөрөө Итали жүжиг. Нобелийн шагналт Италийн нэрт зохиолч жүжигчин Дарио Фогийн “Open Couple” гээд театр болон олон орнуудад тавигдсан байдаг.

-“Чөлөөт хос” жүжгийг үзэгчдэд хүргэх цаад зорилго юу вэ?

-Ерөнхийдөө хоёр хүний жүжиг гэж хэлж болно. Энэ жүжиг түрүү онд Төрийн соёрхолт найруулагч Наранбаатарын санаачилгаар хэрэгжүүлсэн бэсрэг жүжгийн өдөр буюу долоон өөр жүжиг, долоон өөр найруулагч, долоон өөр жүжигчин, долоон өөр сэтгэлгээг харуулахын тулд хэрэгжүүлсэн төслийн хүрээнд тавигдсан жүжиг байгаа юм. үүнийг гэр бүлийн жүжиг гэж хэлж болно. Гэр бүлийн дотоод асуудал, эхнэр нөхрийн хэнд ч хэлж болдоггүй нарийн нандин нууцыг ил гаргаж ирдгээрээ жүжгийн гол утга учир оршиж байгаа юм. Миний ойлголтоор миний эхнэр Антония өнгөрсөн нийгмийн төлөөлөл юм болов уу гэж хардаг. Миний дүрийн хувьд ардчилсан, эрх чөлөөтэй нийгмийг төлөөлсөн гэж хардаг. Жүжгийн нэрнээс нь яагаад “Чөлөөт хос” болох гээд байгаа юм бэ? Миний хувьд мэдээж эхнэртээ хайртай, хүүхдийнхээ төлөө зүтгэдэг боловч бусад биеийн болон сэтгэлийн жаргалыг амсмаар байдаг. Энэ тал дээр би эрх чөлөөтэй байж болно биз дээ? гэсэн асуултын хариуг жүжгийн турш эхнэрээсээ шаарддаг. Чи ч гэсэн адилхан өөр хүнтэй бол, би ч гэсэн адилхан өөр хүнтэй болъё. Гэхдээ хоёулаа эхнэр нөхөр хэвээрээ байна.

-Ардчилал, эрх чөлөөг хүсэмжилсэн өөрийнхөө дүрийг тодруулахгүй юу?

-Миний ажилласан дүрийн хувьд дөч гаран настай, гэр бүл зохиосон эр нөхрийн дүр Манбретто гэх итали залуу. Миний эхнэр мөн адил дөч гаруй настай Антония. Бид хорин найман настай хүүтэй. Энэ хоёр хүний гэр бүлийн дунд өрнөж байгаа асуудлын талаар гардаг.

-Хоёр хүний жүжиг гэдэг утгаараа ч юм уу тайз засал цомхон, өвөрмөц шийдэл бүхий харагдсан?

-Тайз ердөө хоёр сандал, хоёр ширээтэй. Жүжиг өөрөө бас хоёр л жүжигчинтэй. Тайз хувцас хэрэглэлийн хувьд нүсэр зүйл байхгүй. Яагаад вэ гэхээр энэ бол найруулагчийн шийдэл. Мөн энэ жүжгийг хаана ч, ямар ч албан байгууллага, дунд сургуулийн зааланд эсвэл зочид буудлын нэг өрөөнд очоод тоглочих боломжтой. Хөнгөхөн авсаархан. Жүжиг тавигдсан даруйдаа олон нийтийн ташаалыг хүртсэн уран бүтээл болж чадсан.

-Таны хамтран тоглогч жүжигчин Баясгалан энэ жүжгийн дүрээрээ тухайн ондоо “Гэгээн Муза”наадмаас шилдэг эмэгтэй гол дүрийн шагнал авсан байдаг?

-Тэгсэн. Мөн “Мөнгөн мод” шагналыг энэ дүрээрээ авсан. Миний хувьд бас “Гэгээн Муза” наадмаас оны шилдэг эрэгтэй дебют залуу уран бүтээлчээр шалгарсан. Олон сайхан шагналуудыг бидэнд авчирсан уран бүтээл болсон доо.

-Та хоёр насны хувьд ч амьдралын туршлагынхаа хувьд ч их зөрүүтэй. Энэ утгаараа хамтран тоглогчтойгоо ойлголцож ажиллахад бэрхшээл тулгарч байв уу. Жүжиг насанд хүрэгчдэд зориулсан төдийгүй зарим үзэгдэлд хамтран тоглогчоо хараах, доромжлох өнгө аястай үг хэллэг хэрэглэх тохиолдолд ч гардаг?

-Би хэлсэн. Жүжиг хоёрхон хүний л бүрэлдэхүүнтэй. Жүжгийнхээ харилцан яриаг бэлдэж ширээний уншлага хийдэг. Ширээний уншлагын явцад ямар ч хүндрэл гараагүй. Зөвхөн хоёр хүн харагдаж байгаа боловч цаанаа маш том уран бүтээлийн баг ажилладаг. Баясаа эгч амьдрал зохиосон үр хүүхэдтэй хүн. Миний хувьд хараахан гэр бүл зохиож амжаагүй нэгэн. Энэ утгаараа заримдаа “Үнэхээр ийм зүйл байдаг юм уу?” ч гэж асуух тохиолдол надад гарч байсан. Баясаа эгч намайг бодвол дүртэйгээ илүү ойрхон учраас надад маш их дэм болж байсан. Мэдээж хүндрэлтэй зүйлүүд гаралгүй яахав. Тэр бүхнийг нөмөр нөөлөгтэй хамтран тоглогчийнхоо хүчээр давж чадсан. Дүртэйгээ ажиллахад хамтран тоглогч маш чухал. Яг л эхнэр нөхөр шиг бие биеэ харж хайрлаж байж тухайн бүтээл үзэгчдэд халуунаараа хүрдэг болохоор яадаг ч байсан энэ дүр дээр ажиллах болсноос хойш энэ асуудлыг ярилцаж шийдсэн. Жүжгийн зохиолыг авснаас эхлээд нээх хүртэл бид хоёр бараг эхнэр нөхөр шиг болчихсон байсан (инээв). Машин явахгүй өдөр бие биенээ авна. Хаана юу хийж явна, өлсөж байна уу, цангаж байна уу гээд л. Тэр зүйл нь бид хоёрыг илүү дотно болгож, уусгаж эхнэр нөхөр гэх байр суурин дээр аваачихад тусалсан юм болов уу.

-Анх жүжгийн зохиолоо аваад уншихад ямар санагдаж байсан бэ?

-Амьд хөгжмийн хамтлаг, яруу найрагчийн шүлэг, тайз декрац, жижиг чимэглэл, хувцас гээд маш олон хүнтэй бүрэлдэхүүн тэр чигээрээ энэ хоёр хүний төлөө ажиллаж байсан учраас хичээхээс өөр замгүй л дээ. Миний хувьд оюутан насаа үдэж Улсын драмын эрдмийн театр гэх их айлтай холбогдоод анхны гол дүрээ авсан нь энэ. Найдандорж найруулагчаас зохиолоо аваад маш их эмээж байсан. Залуу уран бүтээлчийн хувьд маш их үүрэг хариуцлага ногдсон. Мөн залуу уран бүтээлч Тодгэрэл гэдэг хүн ямархуу чадвар чансаатай болж энэ урлагийн их айлд ирсэн бэ гэдгээ тодотгох шалгалт болсон гэж боддог.

-Найруулагч таныг сонгож тоглуулах болсон нь учир шалтгаантай л байж таараа. Та энэ талаар ер нь найруулагчаасаа сонирхож асууж байсан уу?

-Миний тоглосон дүр бодит амьдрал дээр надаас нэлээд хол. Жишээлбэл, гэр бүлийн амьдрал зохиосон, нууц амрагийн асуудлыг хөхиүлэн дэмждэг, 28 насны хүүтэй амьдрал нь боловсорчихсон хүний дүр л дээ. Би найруулагчаас “Насны зөрүү харагдах болов уу, надаас нэлээд хол юм? гэж асуухад найруулагч “Би энэ дүр дээр чамайг харсан. Найруулагч хүн хэзээ ч алдаж, буруу хардаггүй. Жүжигчид, жүжигчдийнхээ тавилт бүх зүйлийг нүдэндээ түрүүлээд харчихсан байдаг болохоор энэ зохиол бүтээл болдог юм. Тийм болохоор айгаад хэрэггүй, чи чадна. Чи чадах болохоор би чамайг сонгосон” гэсэн. Энэ хэдхээн үгэнд их урамшсан даа. Хүн гэдэг ер нь урмаар тэтгэгддэг амьтан шүү дээ.

-Нөгөө талаараа анхны уран бүтээл мюзикл чиглэлийнх байсан болохоор их авууштай байсан байжээ. Учир нь та 2012 онд “CITI” дээд сургуулийг мюзиклийн жүжигчний мэргэжлээр төгссөн юм билээ?

-Мюзикл гэдэг утгаараа жил бүр сонгодог бүжиг, олон ардын бүжиг, монгол ардын бүжиг зэргийг судалдаг байсан. Оюутан байх дөрвөн жилийн хугацаанд дуу хоолойны гам унших дасгал, дуулах ур зүйн хичээл ордог байсан. Биеийн уян хатан байдал, пластик хөдөлгөөн тал дээрээ сургууль түлхүү ажилласан болохоор найруулагчийн тавьсан тэр жанрыг нэлээн олзуурхсан.

-Үүний дараа дэлгэцийн анхны уран бүтээл “Бид гурвын болзоо” киноны гол дүрийг бүтээсэн. Киноны саналыг яаж хүлээж авав. Сэтгэлд тань хэр нийцэж байсан бэ?

-Продюсер надад анх зохиолоо өгч уншуулсан. “Бороо” гээд эмэгтэй хүн харахаараа сандардаг, найз гэх үгийн утга учрыг ойлгодог, найзынхаа төлөө юу ч хийхээс буцахааргүй, шаггүй компьютерийн мэдлэгтэй бас нэлээд будлиу залуугийн дүр. Уншингуут л миний сэтгэлд буусан. Би гадаад төрх байдлаараа эсрэг дүрд сонгогдчих гээд байдаг талтай. Уран бүтээлч хүн үргэлж нэг төрлийн дүр бүтээнэ гэж байхгүй. Бороо гэх залуугийн дүрийг гаргахын тулд их хичээсэн. Ямартай ч үзэгчдийн хандалтаас харахад дүрээ бүтээж чадсан юм шиг. Ер нь өнөөдрийн нийгэмд “анд” гэх гуравхан үсгийн утгийг таньж найзалж нөхөрлөдөг хүмүүс хичнээн байна вэ, нөхөрлөлийнхөө төлөө тэмцэж байгаа хүн ер нь байна уу, хэрвээ байвал ямар байх вэ гэдэг асуултад хариулсан кино. Залуу уран бүтээлчдээс бүрдсэн учраас “дуугарвал дуу нэг, дугтарвал санаа нэг” гэдэг шиг маш сайн нэгдэж ажилласан.

-Энэ сард хайрын баярын өдрөөр “Ромео Жульетта” ахин тоглогдлоо. Жүжгийн гол дүр гэхээсээ илүүтэйгээр Меркуциог бүтээсэн таныг үзэгчид их үнэлсэн байна лээ…

-Энэ бол сонгодог тэгээд маш алдартай зохиол. Сонгодог жүжиг тухайн нийгэмдээ тавигдах цаг хугацаа хүртлээ хүлээлт үүсгэсэн байдаг юм шиг. Өнөөдөр “Ромео Жулетта” жүжгийг тавих ёстой байсан болоод л үзэгчдийн хүртээл болгосон байх. Меркуцио гэх туслах дүрийг гол дүрийн энтэй авч бичсэнээрээ У.Шекспирийн гайхамшиг нь оршиж байгаа болов уу.

-Дүрээ сайн гаргахын тулд хэн нэгнээс зөвлөгөө, туслалцаа авч байв уу?

-Дэлхийн олон оронд тайз болон дэлгэцээр энэхүү жүжиг тавигдчихсан. Жаахан хүүхэд байхдаа энэ жүжгийн алдарт Леонардо Ди Каприогийн бүтээсэн хувилбарыг үзэж байсан. Тэгэхэд ирээдүйд жүжигчин болно ч гэж боддоггүй байсан үе. Ер нь аливаа дүр амьгүй байж байгаад амилдаг даа. Харин Меркуциогийн дүр нь аль хэдийнэ амилчихсан, Меркуцио ийм байх ёстой гэсэн загвар тогтсон байсан гэж хэлж болно. Надад үүнийг эвдэх эрх байхгүй шүү дээ. Тиймээс маш их судалгаа хийсэн. Өөрөө тодорхой хэмжээнд дүр дээрээ ажилласныхаа дараа бусад Меркуциог судална. Тэгэхгүй бол наана нь үзвэл би өөрөө ийм байна гэсэн хайрцганд орчих гээд байдаг тал бий.

-Таны хэлж буй уран цэцэн үгнээс гадна биеийн хөдөлгөөний илэрхийлэл, түүгээр гарч буй сэтгэлийн хөдөлгөөний уялдаа холбоо үзэгчдийн харааг яах аргагүй татаж байх шиг санагдсан?

-Манай театр энэ жилээс хөдөлгөөний найруулагч гэж тусдаа бие даасан статустай хүнтэй хамтарч ажиллаж эхэлсэн. МУСТА, бүжиг дэглээч Ган-Очир багшийг хөдөлгөөний найруулагчаар сонгож хамтарч ажилласан. Энэ хүн бараг найруулагчийн дайны хөдөлгөөний тавилтыг хийсэн байгаа. Тусдаа бие даасан бэлтгэл гэхээсээ илүүтэйгээр энэ жүжигт оролцож байгаа залуу жүжигчид, оюутнуудыг зуны зургаа, долдугаар сараас эхэлж биеийг хөнгөлөх дасгал, уян хатан байдлын дасгал зэргийг хийлгэж бэлтгэсэн. Энэ бүх хүмүүсийн хичээл зүтгэл салшгүй холбоотой. Сонгодог бүтээл залуу уран бүтээлчийг үнэхээр задалж өгдөг. Жүжигчний ур чадвар тал дээр маш их ахиц гардаг. Миний хувьд жүжиг нээснээс хойш хоёр сарын хугацаанд тоглосон. Мөн үзэгчдийн хүсэлтээр дахин дахин тоглогдож байна. Энэ нь их сайшаалтай хэрэг.

-Театрынхан “Үнэний хаан Будда” бүтээлийг тайзнаа амилуулахаар бэлтгэлдээ орсон гэж сонссон?

-Тийм. “Үнэний хаан Будда” гээд яам болон олон төрийн бус байгууллагын хөрөнгө оруулалтын тусламжтайгаар хийгдэж буй маш том төсөл байгаа. Жүжгийн бэлтгэл ажилд ороод явж байна. Энэхүү уран бүтээл бол Азидаа анх удаа тавигдах гэж байгаа, маш олон тэрбум төгрөгөөр үнэлэгдэхүйц хөрөнгө оруулалттай. Бурхан багшийн тухай жүжгийг театрын тайзнаа анх удаа тавихаар бэлтгэж байна даа.

-Та цахим хуудсандаа “УДЭТ-ын 85 жилийн ойгоор алтан тайзан дээр алтан үеийнхээ уран бүтээлчдээсээ эрхэм хүндэт үзэгчдийнхээ өмнө театрын жүжигчин хэмээн нэрээ дуудуулж үнэмлэхээ гардан авлаа” гэж бичсэн байсан. Театрын албан ёсны ажилтан болсон сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу?

-Улсын драмын эрдмийн театрын дэргэдэх “Театр” гээд том статустай студи бий. Миний хувьд 2013 онд энэ студид орох шалгалт өгөөд жил зургаан сараас хоёр жил хүртэлх хугацаанд ажиллах гэрээ хийсэн. Дагалдан жүжигчин гэсэн үг л дээ. Энэ жил 85 жилийн ойн хүрээнд “Бид мартахгүй” гэж ахмад уран бүтээлчдэдээ хүндэтгэл үзүүлэх тоглолтод дээр энэ хүн бол “драмын театр”-ын жүжигчин мөн юм гэсэн мэргэжлийн үнэмлэхээ гардаж авсан. Миний амьдралын хамгийн мартагдашгүй сайхан мөч. Үнэмлэхээ гардаж авахад манай театрын ах, эгч нар “Мэргэжил нэгт анд нөхөр минь, тавтай морил, жүжигчин хэмээх жинхэнэ нэрээ авлаа шүү” гээд баяр хүргэж байлаа.

-Дөнгөж гараанаас гарч буй уран бүтээлчийн хэтийн мөрөөдлийг сонирхмоор байна?

-“Broadway” театрын нэг мюзиклд тоглох нь миний маш том мөрөөдөл. Уран бүтээлч хүн хүзүүгээ давсан зорилготой байж л түүнийхээ цаана дөнгөн данган гардаг гэдэг. Би мөрөөдөл биелдэг гэдэгт итгэдэг хүн шүү (инээв). Миний мөрөөдөл биелнэ гэдэгт би итгэлтэй байна. Тэгээд ч драмын урлаг бол хамгийн амьд урлаг юм шүү.